|
DAVLAT VA HUQUQ NAZARIYASI GLOSSARY
1–МАВЗУ. ДАВЛАТ ВА ҲУҚУҚ НАЗАРИЯСИНИНГ ПРЕДМЕТИ ВА МЕТОДЛАРИ
Nazariya-"ko'rib chiqmoq" "tadqiq etmoq", "tahlil qilmoq".Degan ma'nolarni anglatadi.Keng manoda
voqea-hodisalarning o'zaro aloqasi va qonunyatlari haqida yaxlit tassavur hosil qiluvchi ilmiy bilim shaklidir.Tor manoda-u yoki bu sohadagi billimning asosiy g'oyalari, tushunchalari va qonunlari tizimidir.
FUNDAMENTALIZM keng ma'noda - aniq ta'limotni olib borishda - o'zgarmasligini e'lon qiladigon, e'tiqodni aql dalillaridan ustun qo'yadigon, ilohiy kitoblardagi vahiy qaysi ma'noda bayon qilingan bo'lsa, shu ma'noda qabul qilinishini talab qiladigon, ayni vaqtda ularni majoziy ma'noda talqin etishga har qanday urinishlarni rad etadigon, din asoslarini og'ishmay bajarishni qattiq talab qiladigan ijtimoiy, mafkuraviy, diniy yo'nalishlar. Tor ma'noda - protestantizmdagi ortodoksal jarayonlar. 1910-yil AQSHning janubiy shtatlarida paydo bo'lgan.
DAVLAT APPARATI-davlat boshqaruvining bir qismi bo'lib, davlat organlarining yig'indisi 1) davlat hokimiyati institutining tarkibiy qismi bo'lib, uning qarorlarini tayyorlash va amalga oshirish bilan shug ʻ ullanadi. 2) davlat boshqaruvining barcha bosqichlaridagi xizmat sohasini amalga oshiruvchi muassasa,
tashkilot va xizmatchilari majmui. D.a. davlat hokimiyatini amalga oshirish uchun hokimiyat vakolatiga ega.
DAVLAT ORGANI-davlat mexanizmining tarkibiy qismi bo'lib , u davlat oldida turgan vazifa va funktsiyalarning muayyan konkret qismini , yo'nalishini amalga oshiradi va shu maqsadda tegishli davlat - huquqiy vakolatlarga , zaruriy kompetentsiyaga ega bo'ladi . D.o. bitta mansabdor shaxsdan yoki muayyan yo'sinda tashkillashgan mansabdor shaxslar guruhidan iborat bo'lishi mumkin .
HUQUQBUZARLIK - bu huquq va muomala layoqatiga ega sub'ekt tomonidan harakat yoki harakatsizlik ko'rinishida sodir etiladigan , huquq normalari talablariga zid keluvchi hamda shaxsga , mulkka , davlatga va butun jamiyatga zarar keltiruvchi ijtimoiy xavfli qilmishdir . Bunday qilmish qonun bilan muhofaza qilinadigan ijtimoiy munosabatlarga zarar yetkazishi yoki zarar yetkazish xavfini tug'dirishi mumkin
1)HUQUQIY ONG - bu huquq va u bilan bog'liq voqeliklarni aks etuvchi ijtimoiy fikr shakllaridan biri . Huquqiy ongda nafaqat amaldagi huquq , balki uning tarixini ham , shuningdek , boshqa jamiyatlarning huquqiy voqeliklarini ham o'z ichiga oladi . Huquqiy ong huquq haqidagi g'oyalar , tasavvurlardir . Huquqiy ongni tashuvchilar nuqtai nazaridan , uning sub'ektiv tarkibi individual , guruh va jamiyat huquqiy ongidan iborat . Huquqiy ong huquqiy , nohuquqiy , qonuniy , mnoqonuniy kategoriyalari
bilan ifodalanadigan baholashga oid huquq haqidagi mulohaza yuritishdan ham iborat
FUQAROLIK HUQUQI - O'zbekiston Respublikasida amal qiluvchi huquq tizimi sohalaridan biri bo'lib , mamlakatimizda demokratik huquqiy davlatni , fuqarolik jamiyatini barpo etish , bozor iqtisodiy munosabatlarni takomillashtirish davrida fuqarolar va boshqa sub'ektlarning moddiy va ma'naviy ehtiyojlarini tobora to'laroq qondirish maqsadida mulkiy munosabatlarni va mulkiy harakterda bo'lmagan shaxsiy munosabatlarni tartibga solish va mustahkamlashga qaratilgan huquqiy normalar yig'indisidan iboratdir . Fuqarolik huquqi bilan tartibga solinadigan munosabatlar doirasi O'zbekiston Respublikasi Fuqarolik kodeksining 2 - moddasida belgilab qo'yilgan
HUQUQ NORMALARI - davlat tomonidan o'rnatiladigan va ma'qullanadigan , muayyan shaklda ifodalanadigan , ijtimoiy munosabatlarni tartibga solishga qaratilgan umummajburiy xulq
- atvor qoidalari . Bu qoidalarni buzish yuridik javobgarlikka olib keladi .
DAVLAT SHAKLI-davlatning oliy organlarini tashkil etish usuli , davlat hokimiyatining hududiy tuzilishi va hokimiyatni amalga oshirish usullari . D.sh. uch tarkibiy qism : boshqaruv shakli , davlat tuzilishi shakli va siyosiy tuzumdan iborat . D.sh. davlat mohiyati va mazmunini bevosita ifodalaydi . Davlatning mohiyati va mazmuni ( vazifalari ) qanday bo'lsa , uning shakli ham ,
pirovard natijada , shunday bo'ladi .
QONUNCHILIK TIZIMI - 1 ) bu huquqiy normalarning ifodalanish shaklini o'zida aks ettirgan huquq manbalarining majmuidir ; 2 ) huquq , manbalarining tuzilishini , ya'ni normativ - huquqiy aktlar tizimini ifodalovchi huquqning tashqi shakli - ko'rinishidir .
Metod(yun. "Metodos"so'zidan olingan bolib) bilish usuli degan ma'noni anglatadi
Dialektika [yun. dialektike (techne) — suhbat olib borish, bahslashish san ʼ ati] — borliqning vujudga kelishi, uning taraqqiyoti haqidagi falsafiy ta ʼ limot hamda voqelikni bilish va unga asoslangan tafakkur uslubi
Metafizika (yun. meta ta physika — fizikadan so ʻ ng) — borliqning sezgilardan yuqori turuvchi pritsiplari va umumiy asoslari toʻgʻrisidagi fan.
Kibernetika-(yunoncha"boshqarish san'ati" degan ma'noni anglatadi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
