Va axborot texnologiyalari

O‘QUV-METODIK QO‘LLANMA
Masalan: 
“Axborotni kodlash. Ikkilik kodlash va axborot o‘lchov birliklari” mavzusida o‘quvchilarga 5 xil rangda 
kartochka beriladi. Har bir rangdagi kartochkaga o‘xshash 5 xil misol yozilgan bo‘ladi. Kartochkadagi 
masalani birinchi bo‘lib yechgan o‘quvchining natijasi e’lon qilinadi. Bunday kartochkalarni butun 
sinf uchun tayyorlash dars jarayonida jami o‘quvchilarni ish bilan mashg‘ul qilishga yordam beradi.
Misol:
 (sariq rangli kartochka). Anvar tayyorlagan maqola 10 sahifadan iborat bo‘lib, har bir sahifada 
60 ta satr va har bir satrda 40 tadan belgi joylashgan. Agar har bir belgi kompyuter xotirasida 1 bayt 
(8 bit) joyni egallasa, maqolaning axborot sig‘imini toping. 640 Mb li diskga bunday maqoladan 
qancha sig‘dirish mumkin?
Yechish: 
1. 60 × 40 ×10=24000 bayt
2. 24000: 1024 = 23,4 Kbayt : 1024 = 0,022 Mb
3. 640 Mb : 0,022 Mb = 2909,9
Javob: 640 Mb li diskga 2909,9 ta shunday maqola sig‘adi.
Kartochkada faqat vazifa yoziladi, o‘quvchilar esa misolni o‘z ish daftarlarida yechadi.
O‘qituvchi nazariy darslardan so‘ng o‘quvchilarga amaliy mashg‘ulotdan biror 
misolning bajarilish namunasini ko‘rsatadi.
O‘quvchilarga bir xil yoki o‘xshash misollar yozilgan kartochka-vazifalar tarqatiladi.
O‘quvchilarni uch guruhga bolib, ularga berilgan vazifa bo‘yicha ma‘lumot, taqdimot, 
video tayyorlab kelish topshiriladi.
O‘quvchilarga bir necha kun yoki keyingi darsga tayyorlanish muddati belgilanadi. 
Konferensiyani olib borish ssenariysi va boshlovchi tayinlanadi.
O‘quvchilar darsda o‘qituvchi ishtirokisiz konferensiya olib boradi va o‘qituvchi unda 
tomoshabin yoki jurnalist vazifasini bajaradi. 
Barcha guruhlarning chiqishiga va tayyorlagan materialiga o‘qituvchi baho beradi 
va nominatsiyalar bilan taqdirlaydi.
Bu usulni aksariyat hollarda amaliy mashg‘ulotlarda qo‘llash tavsiya etilsa-da, shunday 
mavzular bo‘ladiki, o‘quvchilarni mashqlar bilan jonlantirishni, g‘oliblikni qo‘lga kiritish uchun 
intilishni kuchaytiradi.
“Kim chaqqon?” – musobaqa usuli
@edurtm_uz

---

12
5-SINF DARSLIGI BO‘YICHA