Va adabiyoti universiteti

«Asosdosh so‘zlar yasang» o‘yini orqali. Bunda o‘quvchiga bir asos beriladi 

va  uni  davom        ettirish  vazifasi  topshiriladi.  Masalan,  ter  –  terim  –  terimchi  – 

terimchilik 

– guliston – ...; bog‘ – bog‘bon – bog‘cha kabi. 

Sir  emaski,  ona  tilini  o‘qitish  va  o‘rgatishning  barkamol  avlod  tarbiyasidagi 

o‘rni  beqiyos.  Biroq  o‘z  tilida  savodli  yozib,  erkin  fi  krlay  olish,  uning  har  bir 

unsurini ongli ravishda idrok etib, jozibasini to‘la his qilish ko‘nikmasini o‘stirish, 

nutq  madaniyatini  to‘laqonli  shakl  lantirishda  “Morfologiya”  bo‘limi  uchun 

ajratilgan har bir soatdan samarali foydalanish ham maqsadga muvofi qdir. Shu bois 

ushbu  bo‘limdagi  mavzularning  o‘quvchilar  tomonidan  qiziqib,  mukammal  va 

ijodiy o‘zlashtirilishida o‘qituvchi shaxsan ahamiyat berishi lozim bo‘lgan holatlar 

borki, shular xususida ba’zi mulohazalarni bildirmoqchimiz. 

6-sinfda  so‘z  va  so‘z  shakllarini  o‘rgatishda  ona  tilidagi  u  yoki  bu  so‘zga 

muqobil bo‘lgan, boshqa tillarga mansub, lekin o‘quvchilarga tanish so‘z va so‘zlar 

tarkibini chog‘ishtirib berish yoki bir asosdan hosil qilingan so‘z va so‘z shakllarini 

andozaga  solib,  tizim  sifatida  qiyoslab  ko‘rsatish  o‘rinli.  Bunday  qiyosiy  jadval 

tavsiya etilgach, ona tilining lug‘aviy boyligini ta’kidlagan holda uning boshqa biror 

tildan kam emasligi, balki tarkibiy qismlarga ajralishdagi ustuvorligi, ya’ni oson ligi, 

oddiyligi tushuntirilishi kerak. Shu maqsadda o‘quv chilarni ijodiy fi krlashga tortish 

uchun bitta asosdan hosil qilingan so‘zlar tizimini tavsiya etish maqsadga mu vofi 

q. Masalan, “gul” asosidan hosil qilingan so‘z va so‘z shakllarining tarkiblanishini 

quyidagicha qiyoslash mumkin: