V. V. Mayskiy

Chekish.
Sigaret tarkibida 6-11 mg nikotin mavjud 
(odam uchun nikotinning oʻldiradigan 
dozasi taxminan 60 mg).
Sigaretni chekish paytida 1-3 mg nikotin chekuvchi organizmiga 
kiradi. Nikotinning toksik ta‘siri uni tezda eliminatsiya qilish bilan boshqariladi. Bundan 
tashqari, tolerantlik (oʻrganib qolish) nikotinga tez rivojlanadi. 
Tamaki tutuni tarkibida mavjud va kuydiruvchi xususiyat beruvchi , kanserogen 
xususiyatlarga ega boʻlgan boshqa moddalar 
(500 ga yaqin)
chekishda yanada katta zarar 
keltiradi. Chekuvchilarning aksariyati nafas olish tizimining yalligʻlanish kasalliklari 
(laringit, traxeit, bronxit)
bilan ogʻriydilar. Oʻpka saratoni chekuvchilarda ancha keng 
tarqalgan. Chekish aterosklerozning rivojlanishiga sabab boʻladi 
(nikotin qon plazmasidagi 
LDL=ZPL-zichligi past lipoprotein darajasini oshiradi va HDL=ZYL-zichligi yuqori 
lipoprotein darajasini pasaytiradi),
tromboz, osteoporoz 
(ayniqsa 40 yoshdan oshgan 
ayollarda)
paydo boʻladi. 
Homiladorlik paytida chekish homila vaznining pasayishiga, bolalarda tugʻruqdan keyingi 
oʻlimning koʻpayishiga va jismoniy va aqliy rivojlanishdagi bolalarning orqada qolishiga 
olib keladi. 
Ruhiy qaramlik nikotinga qadar rivojlanadi; chekishni tashlashda chekuvchilar ogʻriqli 
hislarni boshdan kechirishadi: kayfiyat yomonlashadi, asabiylashish, xavotir, taranglik, 

---

92 
Manbaa:
@pharma_baza
tajovuzkorlik, kontsentratsiyaning pasayishi, kognitiv qobiliyatlarning pasayishi, depressiya, 
ishtaha va tana vaznining oshishi. Ushbu alomatlarning aksariyati chekishni tashlashdan 24-
48 soat oʻtgach aniqlanadi. Keyin ular taxminan 2 hafta ichida kamayadi. 
Koʻplab chekuvchilar chekishning zarari borligini tushunib, baribir bu yomon odatdan 
qutulolmaydilar. 
Chekishni tashlashda noqulaylikni kamaytirish uchun quyidagilar tavsiya etiladi:
□ nikotinli saqich (2 yoki 4 mg),
□ nikotinli transdermal terapevtik tizim - nikotinni oz miqdorda 24 soat davomida teng
ravishda chiqarib yuboradigan maxsus plastir
(sogʻlom teriga yopishtiriladi)
. 
Ushbu nikotin preparatlari Altsgeymer kasalligi, Parkinson kasalligi, yarali kolit, Tourette 
sindromi va boshqa ba‘zi patologik holatlar uchun dori sifatida ishlatiladi. 
Oʻtkir nikotin bilan zaharlanish koʻngil aynishi, qusish, diareya, qorin ogʻrigʻi, bosh 
ogʻrigʻi, bosh aylanishi, terlash, koʻrish va eshitish qobiliyatining buzilishi, dezorientatsiya 
kabi belgilar bilan namoyon boʻladi. Ogʻir holatlarda koma rivojlanadi, nafas olish buziladi 
va qon bosimi pasayadi. Terapevtik chora sifatida me'da yuvish amalga oshiriladi, 
faollashgan koʻmir buyuriladi va qon tomirlari kollapsiga va nafas olish buzilishlariga qarshi 
choralar koʻriladi. 
Sitizin 
(termopsis alkaloidi)
va lobelin 
(lobelin alkaloidi) 
tuzilishi va ta‘siri jihatidan 
nikotinga oʻxshash, ammo unchalik faol emas va zaharli. 
Chekishni toʻxtatish uchun ―Tabex‖
( tarkibida sitizin)
va ―Lobesil‖ (tarkibida lobelin) 
tabletkalaridan ishlatiladi. 
Sititon 
(0,15% sitizin eritmasi)
va lobelin eritmasi ba‘zida vena ichiga reflekor nafas 
stimulyatorlari sifatida yuboriladi. Yana subaxolin ham mavjud, lobelin a sititondan farqli 
ravishda uzunchoq miyada ―trigger zona‖dagi qusish markaziga ta‘sir qilmaydi.