V. V. Mayskiy

Tozalangan choʻchqa yogʻi
(
Adeps suillus depuratus
) – choʻchqa charvisini eritish yoʻli 
bilan olinadi. Oq, bir xil massa boʻlib 34–46°C da eriydi. Yaxshi tarafi shundaki u teri ustini 
ideal qoplaydi, mahalliy ta‘sirlamaydi, koʻpchilik dorilarga salbiy ta‘sir koʻrsatmaydi. Teri 
va shilliq qavatlardan yaxshi soʻriladi. Ammo, choʻchqa yogʻi quyidagi kamchiliklarga ega: 
tez buziladi (1–2 haftada achiydi), ba‘zi dorilar uni oksidlaydi (kumish nitrat, simob oksidi 
va boshqalar). 
2.
Oʻsimlik moylari 
(Olea pingua)
- kungaboqar (
Oleum Helianthi),
shaftoli (
Oleum 
Persicorum
), bodom (
Oleum Amygdalarum)
va b. toʻyinmagan yogʻ kislota gliseridlarining 

---

40 
Manbaa:
@pharma_baza
yuqori tarkibiga ega. Ular, choʻchqa yogʻi kabi terining epidermisi orqali liniment va 
surtmalardan dori moddalarning yaxshi singdirilishini ta‘minlaydi. Suyuq konsistensiyasi 
tufayli asosan linimentlar tayyorlashda qoʻllaniladi. 
3.
Gidrogenizasiyalangan yogʻlar 
– oʻsimlik yogʻlarini katalitik gidrogenizasiyalash yoʻli 
bilan olinadigan yarimsintetik mahsulotlardir. Bunda toʻyinmagan gliseridlar toʻyingan 
holatga oʻtadi. Suyuq yogʻlar, gidrogenisiyalash darajasiga qarab, suyuq holatdan yumshoq 
va qattiq holatga oʻtadi. Gidrogenizasiyalangan yogʻlar, boshqa yogʻlardan farqli oʻlaroq, 
saqlash vaqtida yanada barqaror birikmalardir. 
4.
Mumlar 
- yogʻ kislotalari va yuqori bir atomli spirtlarning murakkab efirlaridir. Surtma 
asosi sifatida asalari mumi va spermaset ishlatiladi.
Asalari mumi
kimyoviy inert boʻlib, yogʻlar va uglevodorodlar bilan yaxshi aralashadi, 63-
65 °C haroratda eriydi, asosan surtma asosini qattiq holatga keltirish uchun qoʻshmcha 
sifatida foydalaniladi.
Spermaset
(
Spermacetum
) – kitsimon dengiz hayvoni – kashalotlarning ichki yogʻidan 
ajratib olinadi. Hidsiz, suvda erimaydi, 45–54°C da eriydi. Surtma asosi sifatida mustaqil 
qoʻllanilmaydi. Boshqa asoslarga ularning gigroskoplik, zichlilik va elastiklik xossalarini 
oshirish uchun qoʻshiladi.
5.
Lanolin
(
Lanolinum
) – qoʻylarning junini yuvish orqali ajratib olinadi. Suvda erimaydi, 
saqlanganda buzilmaydi, organik erituvchilarda yaxshi eriydi. Lanolin 26–42°C da eriydi, 
teridan yaxshi soʻriladi, shu sababli undan tayyorlangan surtmalar rezorbtiv ta‘sirga ega. 
Lanolin 2 xil: suvli va suvsiz boʻladi. Suvsiz lanolin 150% gacha oʻziga suv shimadi va 
undan tayyorlangan surtmalar asosan suyuqlik koʻp ajraladigan yaralarning yuzasiga 
surtiladi.