В сборник вошли научные работы участников Международной конференции

Xom ashyo nomi 
Kimyoviy tarkibi 
Zararli qo
ʻ
shimchalar 
Gil 
Al
2
O
3
*2SiO
2
*2H
2
O 
*
Kvars; TiO
2
; Fe
2
O
3
Kaolin 
Al
2
O
3
*2SiO
2
*2H
2
O 
Kvars; montmorillonit
Dala shpati (albit) 
Na
2
O*Al
2
O
3
*6SiO
2
Kvars; K
2
O; MgO; CaO 
Dala shpati (ortoklaz) 
K
2
O*Al
2
O
3
*6SiO
2
Kvars;Na
2
O; CaO; MgO 
Nefelin 
K
2
O*Na
2
O*Al
2
O
3
*6SiO
2
Kvars; CaO; MgO 
Aluminiy oksid (glin) 
Al
2
O
3
Na
2
O 
Kvars 
SiO
2
TiO
2
; Fe
2
O
3
*gillarda kvars miqdori 35 % gacha boʻlishi mumkin 

---

82 
Gil va kaolinlar keramik mahsulotlarni olishda asosiy xomashyolar 
hisoblanadi. Ular bir-biridan zarralarining katta-kichikligi, plastikligi va
tarkibidagi Al
2
O
3
miqdori bilan farq qiladi. Gillarda kaolinlarga nisbatan Al
2
O
3
miqdori ozroq boʻlganligi va zarralari kichikroq boʻlgani uchun plastikligi yuqori 
boʻladi. Keramik mahsulotlarda gillar loyning mustahkamligi uchun xizmat qiladi.
Keramik buyumlar tana qismini ishlab chiqarishda dastlab loy tayyorlanadi va 
gips qolipga quyiladi. Keramik mahsulot gipsni qalinlik olishi hisobiga tayyor 
boʻladi. Aynan shu qalinlikni beradigan xomashyo kaolin hisoblanadi. Uning 
zarralari gillarnikidan katta boʻlganligi sabab qalinlik tezroq olinadi[2]. 
Keramik mahsulotlar ishlab chiqarishda foydalaniladigan dala shpati 2 xil 
boʻladi: kaliyli dala shpati(ortoklaz) va natriyli dala shpati(albit).Kaliyli dala shpati 
yoki ortoklaz, K
2
O*Al
2
O
3
*6SiO
2 ,
oq, sargʻish, kulrang, qizgʻish-jigarrang yoki toʻq 
qizil, suyuqlanish harorati 1200 ̊C ga teng.Natriyli dala shpati yoki albit, 
Na
2
O*Al
2
O
3
*6SiO
2 
, oq rangli, qizil va sariq rangda ham boʻladi, suyuqlanish 
harorati 1160-1190 ̊C ga teng.