V. S. Raxmanova


Ayrim unlilar xarakteristikasi



Download 0,87 Mb.
Pdf ko'rish
bet20/62
Sana07.01.2022
Hajmi0,87 Mb.
#329698
1   ...   16   17   18   19   20   21   22   23   ...   62
Bog'liq
defektologiya asoslari

Ayrim unlilar xarakteristikasi
«I»  va  «u»  tovushlarni  talaffuz  qilganimizda,  til  tanglay-
ga  tomon  baland  ko‘tariladi  va  tanglay  bilan  til  orasida  torgina 
bo‘shliq  qoladi,  shuning  uchun  ham  «i»  va  «u»  tovushlari  tor 


77
unlilar  deyiladi.  «I»  va  «u»  unlilar  so‘z  ichida,  ko‘pincha,  qisqa 
talaffuz  etiladi:  ikki  jarangsiz  undosh  orasida  esa  nihoyatda 
qisqa radi. Masalan, bir, yigit, tish, qish. «I» unlisi til oldi, tor va 
lablanmagan  tovush  bo‘lib,  so‘zning  turli  undoshlarida  turlicha 
talaffuz  etiladi.  Masalan:  biz,  siz,  ildiz,  idish  kabi  so‘zlarda  «i» 
unlisi old qator tovushidir, chuqur til orqa undosh tovushlari «q», 
«x»,  «g‘»lardan  keyin  keladigan  «i»  orqa  qator  unliga  moyildir. 
Masalan: qiz, og‘ir, oxir. «U» unlisi til orqa, tor va lablangan to-
vushdir.  «U»  unlisi  talaffuz  qilganda  tilning  gorizontal  harakati 
tanglay orqasiga qaratilgan bo‘ladi, vertikal harakati esa tanglay-
ga qarab ancha ko‘tariladi, lablar cho‘chchayadi va to‘garak shak-
lini oladi. «O» unlisi o‘rtacha keng (tor bilan keng unli orasidagi) 
tovush; til oldi, lablanmagan tovush «e» unlisi yarim tor unli to-
vush bo‘lganidan, jonli tilda ko‘pincha «i» bilan almashib turadi. 
Masalan, mehmon – mihmon, dehqon – dihqon kabilar. «A» un-
lisi  til  oldi  keng,  lablanmagan  tovushdir.  Bu  unli  ham  so‘zdagi 
o‘rniga  qarab  ikki  xil  talaffuz  etiladi,  aka,  dala  kabi  so‘zlarda 
old  qator  ochiq  «e»  tovushini  bildirsa,  qand,  qars  kabi  so‘zlarda 
chuqur til orqa undoshlari – «q», «g‘», «x»dan keyin til orqa un-
lisiday talaffuz qilinadi.
«O» unlisi keng, til orqa, lablangan tovushdir. Bu unli o‘g‘il, 
bo‘ri,  to‘g‘ri  kabi  sodda  so‘zlarning  birinchi  bo‘g‘inida  keladi. 
«U»  unlisi  «q»,  «g‘»,  «x»  undoshlardan  keyin  kelganda  qattiq, 
aksincha «k», «g», «s» undoshlardan keyingi holatda esa nisbatan 
yumshoqroq talaffuz etiladi. Masalan, qo‘l-ko‘l, xo‘p-cho‘p.

Download 0,87 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   16   17   18   19   20   21   22   23   ...   62




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish