V. R. Xaydarov, N. A. Djabbarov

Markazdan qochuvchi kuch asosida ishlaydigan granulyator 
1-
korpus; 
2-
rotor; 
3-
konus; 
4-
suyuqlikni uzatuvchi nay; 
5-
kukunlarni uzatuvchi nay; 
6-
yig„gich; 
7-
to„r setka; 
8-
himoya ekrani; 
9-
havoni kirishini ta‟minlovi nay 
SHuningdek, AQSHning ECI LIMITED firmasi tomonidan taklif qilingan 
GMP talablariga javob beradigan ECI-MG (mixer granulator) aralashtirgich-
granulyatoridan ham nam usulda granulyasiyalash usulida granula tayyorlashda 
samarali ravishda foydalanilmoqda.

---

68 
ECI-MG (mixer granulator) aralashtirgich-granulyator 
Ushbu qurilma quruq granulyasiyalash uchun 1-3 daqiqa, nam 
granulyasiyalash 3-5 daqiqa davom etadi. 
ECI-MG (mixer granulator) aralashtirgich-granulyatorni texnik tavsifi 
t/r 
Texnik tavsiflar 
Qiymatlar 
35 
100 
150 
200 
300 
400 
500 
2000 
1. Sig„im hajmi, l
120 
250 
350 
500 
750 
1000 
1500 
2000 
2. Ishchi hajm, l 
80 
180 
230 
340 
550 
700 
1100 
1400 
3.
4. 
YUklanuvchi 
material massasi, 
kg 
15-15 
50-100 75-150 
100-
1200 
150-
300 
200-
400 
300-
600 
600-
800 
5. Elektrdvigatel 
quvvati kVt 
5,5 
11 
18,5 
30 
37 
45 
55 
112 
6. Aylanish 
chastotasi 
ayl./daqiqa 
172-
120 
172-
120 
150-
100 
90 
80 
75 
70 
60 
7. Umumiy og„iligi, 
kg 
800 
1100 
1400 
1900 
2700 
3900 
5600 
4800 
8. Gabariti, mm 
700x 
1900x 
1500 
1150x 
2100x 
1800 
1200x 
2300x 
2100 
1300x 
2600x 
2200 
1405x 
3000x 
2350 
1650x 
3400x 
2600 
1850x 
3800x 
2700 
4000x 
3400x 
3500 
Suyultirish usulida granulyasiyalash.
Bu usul 1958-1964 yillarda chet 
ellarda tavsiya etilgan bo„lib, 1970 yilda Sankt-Peterburg kimyo-farmatsevtika 
institutida shu usul bilan anestezin, amidopirin, fenobarbital va bir necha murakkab 
granulalar olish bo„yicha nomzodlik dissertatsiyasi yoqlangan (El-Banna X.M.) 
Buning uchun uch og„izli yumaloq kolbaga granular tayyorlanishi lozim 
bo„lgan dori modda yoki uni yordamchi moddalar moddalar bilan hosil qilgan 
aralashmasi (massa) solinib, kolbaga termometr va aralashtirgich tushirib quyiladi. 
Kolba suv yoki parafin hammomiga joylashtirilib, massa eriguncha qizdiriladi. 
Suyultirilgan massa chinni kosachalarga quyilib sovutiladi. Qotishma esa 
maydalash orqali granulyatordan o„tkazilib, granula shaklga keltiriladi. 

---

69 
Granulalarning mustahkamligini taminlash uchun suyuqlikka qand kukuni qo„shib, 
suspenziya holiga keltirib so„ng sovutiladi. 
Granulalarni quritish 
Farmatsiya sanoatida har xil fizik-kimyoviy xususiyatga ega bo„lgan 
moddalarni quritishga to„g„ri keladi. Quritish murakkab diffuzion jarayon bo„lib, 
namlik quritilayotgan moddaning ichki qismlaridan tashqariga chiqadi. Namlikni 
yo„qotish tezligi tashqi muhit sharoitiga bog„liq. Nam va issiq nam havo absolyut 
va nisbiy namlikka hamda undagi issiqlik miqdoriga bog„liq bo„ladi. 
Suyuq va qattiq jismlar tarkibidagi namlikni yo„qotish quritish deb ataladi.
1 m
3
havo tarkibidagi bug„ning kg miqdori absolyut namlik deb ataladi. 
Nisbiy namlik yoki havoning to„yinganligi deb 1 m
3
havodagi suv 
bug„ining shu sharoitdagi 1 m
3
hajmdagi eng katta (maksimal) miqdor suv bug„i 
massasi nisbatiga aytiladi. 
Nam saqlovchi havo deb, suv bug„ining kg miqdorining 1 kg absolyut 
quruq havoga to„g„ri kelishiga aytiladi. Quritish jarayonini namlik har ikki 
tomonda tenglashguncha davom etadi. 
Namlikning moddalar bilan bog„lanish turlari. Moddalar bilan namlik bir 
necha turda bog„langan bo„lib, shunga binoan quritish jarayonida namlikni 
yo„qotish har xil kechadi. Akademik P.A.Rebinder ta‟limoti bo„yicha bu 
bog„lanish kimyoviy, mexanik va fizik-kimyoviy bo„ladi.
Kimyoviy bog„lanish – bunda suv molekulalari modda bilan mustahkam 
bog„langan bo„lib, quritish jarayonida uchib ketmaydi. Namlikni uchirish yuqori 
haroratda yoki kimyoviy reaksiya natijasidagina sodir bo„ladi. 
Mexanik bog„lanish – namlik moddalarning mikro va makro kapilyarlarida 
ushlanib turganligi sababli tez ajraladi. Bunday namlik “erkin” namlik deyilib, uni 
mexanik usul bilan ham yo„qotish mumkin. 
Fizik-kimyoviy bog„lanish – adsorbsiyalangan va osmotik bosim shaklida 
bo„ladi. Adsorbsiyalangan bog„lanishda namlik modda g„ovaklarida va yuzasda 
bo„ladi. Uni yo„qotish katta kuch talab qiladi. Osmotik bog„lanishda esa namlik 
xujayra to„qimasida bo„lib, osmotik ukch yordamida ushlanib turadi. 
Nam material tuzilishi bo„yicha kapillyar g„ovak kolloid jism bo„lib, 
bog„langan dispers fazaning tuzilishli sinfga mansub. Bu erda dispers fazaning 
zarrachalari u yoki bu darajada mustahkam qobirg„a (karkas) hosil qilgan bo„ladi 
va ular fizik-kolloid xususiyatlari bo„yicha uchta guruhga bo„linadi: 
1. Haqiqiy kolloid jismlar – bunday jismlar namlik yo„qotishi natijasida 
katta kichikligi sezilarli darajada o„zgaradi, lekin qayishqoqlik xususiyatlari 
yo„qolmaydi. (agar-agar, jelatin, kraxmal) 
2. Kapillyar g„ovak jismlar – namlik yo„qotish bilan mo„rt bo„lib, oson 
eziladi va tolqonga aylanadi (strptotsid, streptomitsin, vitamin S). 
3. Kapillyar g„ovak kolloid jimsmlar – oldingi ikki guruh jismlarning 
xususiyatlarini o„zida mujassamlashtirgan. Kapillyar devorlari qayishqoq va suv 
shimganda bo„kish qobiliyatiga ega (penitsillin, terpingidrat, qand upasi, natriy 
PAS, metilsellyuloza). 
Ishlab chiqarishda materiallarni quritish 3 xil usulda amalga oshiriladi: 

---

70 
1.
Mexanik (siqish, cho„ktirish, filtrlash, sentrafugalash va h