V. R. Rahimov, N. U. Ubaydullayev

Tog‘ jinslarining mahkamligini
 baholashda professor M. M. Pro-
todyakonov shkalasiga muvofiq koeffitsiyent 
f
 namunani bir o‘qli siqi-
lishga (σ
sm 
) ko‘rsatadigan vaqtli qarshiligining yuzdan bir bo‘lagi bi-
lan aniqlanadi. Yumshoq va mahkam tog‘ jinslari uchun mahkamlik 
koeffitsiyenti birligini baholashda bir xil bo‘lmasligi maqsadga mu
-
vofiq  keladi.  Yumshoq  jinslar  birlik  bahosi  100  kg/sm
2
 dan kichik 
bo‘lishi, mahkam jinslar uchun kattaroq bo‘lishligi asoslanadi.
Jinslarni  burg‘ilashga  sarflanadigan  asosiy  vaqtni
 quyidagi 
sharoitda aniqlash mumkin. Burg‘ilash uchun perforatorga beriladi-
gan siqilgan havo bosimi 5 kgs/sm
2
, burg‘ilovchi koronkaning diamet-
ri 42 mm, shpurning yo‘nalishi gorizontal, burg‘ilash ishi pnevmatik 
ko‘targich yordamida amalga oshiriladi.
Burg‘ilanish uchun etalon sifatida ПР-30К va ПР-22 perforator
-
lari qabul qilingan. Burg‘ilash vaqtida suv bilan yuvilgan shpurning 
me’yoriy chuqurligi 1,5 m deb belgilangan. Shunday qilib, konchilik 
sanoati  tarmoqlarida  burg‘ilashga  sarflanadigan  yagona  me’yorlash 
vaqti ishlab chiqilgan.