V. M. Karimovaning umumiy tahriri ostida. Toshkent

Fikrlash operatsiyalari
 
analiz
 
sintez
 
mavhumlash-
tirish 
taqqoslash
 
umumlash-tirish 
 
Tafakkur qilish 
tishunchalar
 
xulosalar
 
hukmlar
 

---

 
84 
 
22-rasm. Fikrlash jarayonini ta’minlovchi operasiyalar klassifikasiyasi 
 
Bundan  tashkari,  psixologiya  bizdagi  fikrlash  jarayonini  ta’minlovchi  alohida 
operasiyalarni
  ham  o’rganadi  (22-rasm).  Fikrlash  operasiyalariga 
analiz 
(fikran  narsa va 
hodisalarga  taalluqli  sifat  va  xususiyatlarni  alohida  qilib  ajratish,  tahlil  qilish), 
sintez
  (analiz 
jarayonida ajratilgan qismlarni yana fikran birlashtirish, qo’shish), 
mavhumlashtirish 
(alohida 
biror  xususiyatni  ajratib,  boshqalaridan  fikrni  chalg’itish,  ayrim  xossani  mavhumlashtirish), 
taqqoslash
  (predmetlar  va  ularga  xos  bo’lgan  xususiyatlarni  fikran  bir-biriga  solishtirish, 
umumiy va farq qiluvchi jihatlarini topish), 
umumlashtirish 
(umumiy va muhim sifatlariga ko’ra 
predmetlarni  guruhlashtirish,  umumiylashtirish)  kabilar  kiradi.  Bularning  barchasi  kundalik 
ishlarimizda,  bilimlarni  o’zlashtirish  jarayonida  o’z  o’rniga  ega,  lekin  vazifa  –  ularni  yanada 
takomillashtirish  va  ijodiy  fikrlash,  mustaqil  tarzda  xulosalar  chiqara  olish  qobiliyatini 
o’stirishdadir.