268
kelinlarni ezib turmasa zerikar edi. Yangi kelin erining oilasidagi o’zaro munosabatlarni ko’rib
hayron qoldi, chunki qizlik oilasida shovqin, o’zaro baqirib-chaqirish hyech qachon bo’lgan
emas. Lekin kelin eri bilan shaharda yashagani uchun erining ota-onasining munosabatlariga
unchalik e’tibor bermasdi, chunki hayolida eri ularga o’xshamas, uni juda ham sevadiganga
o’xshadi. Ammo, asta-sekin adashganligini sezdi. Eriga ba’zan (asabiylashgan vaqtlarida)
yaxshi gap ham yoqmasdi. Sababsiz janjal ko’tarar, asabiylashar va bir necha kun xotini bilan
gaplashmasdan yurishi mumkin edi. Psixologik maslahatga er-xotin kelishganda yigitda
asabiylashishning og’ir shakli – nervosteniya kasalligi majudligi va bu kasallik unda bolalik
davrida boshlanganligi tushuntirildi.
Yigitning hikoyasidan quyidagilar aniqlandi: u bolalik davrlarida ota-onasi vaqti-vaqti bilan
qattiq janjallashar, keyin esa ozroq vaqtdan so’ng apoq-chapoq bo’lib qolishar edi. Oiladagi
urush-janjallar bolani qo’rqitar va bu qo’rquv uning immun tizimini kuchsizlantirgani uchun u
tez-tez kasal bo’lar edi.
Natijada bolada oiladagi o’zaro munosabatlarning konfliktli ssenariysi shakllangan.
Shuningdek, bolaning bosh miya po’stloqlarida “janjal markazlari” paydo bo’lib, yo’qolib turgan.
Bola katta bylgan sari oilada davom etgan janjallar bolaning asab tizimlarini zaiflashtirgan
va “janjal markazlari”ning paydo bo’lishining doimiy bo’lishiga sabab bo’lgan.
Shuning uchun ham yigit vaqti-vaqti bilan oilada sababsiz janjal chiqaradi va ma’lum
vaqtdan so’ng tinchlanib qoladi, chunki “markazda” to’plangan salbiy kuch vaqtinchalik tarqalib
ketadi.
Bu holatni biz kichik bolalarda “dahshatli” filmlarni ko’rib rohatlanishida yoki ba’zi
bolalarning kechasi uxlashdan oldin “qo’rqinchli” ertak eshitib uxlaydigan bolalarda ko’rishimiz
mumkin.
Bu yerda bola, inson bosh miyasining, ruhiyatning “dahshatdan”, qo’rquvdan, janjaldan
“rohatlanish”dek bema’ni xususiyatini ko’ramiz.
Bunday janjalli, konfliktli oilalarda tarbiyalangan shaxslarni davolash va psixologik
korreksiyasi uzoq vaqt davom etadigan sabr-toqatli bo’lishni va eng asosiysi o’z
kamchiliklaridan qutulish istagi bo’lishini talab etadi. Quvonarlisi shuki, bu yosh oila a’zolari, er-
xotinda o’zlarini va turmush tarzini o’zgartirish istagi juda katta edi.
Yuqorida bayon etilgan oila tarixi, mutaxassislar tajribasida ko’p yillar mobaynida ro’y
bergan “mijozlar” hayotidan olingan. Lekin, ming afsuski, bunday oilalar ko’p bo’lib, ular kimdan
maslahat so’rashni bilmasdan o’z yog’lariga o’zlari qovrilib yurishgan. O’zbek etnosiga xos
narsa “oiladagi gap ko’chaga chiqsa uyat bo’lishi” haqidagi fikr bu kun ham o’z salbiy ta’sirini
ko’rsatib kelmoqda. Konfliktli oilalar mavjud ekan, ularga yordam berish avvalambor
psixologlarning vazifasidir.
Do'stlaringiz bilan baham: