V. G. Mikulskiy

Rangli metallurgiya shlaklari tarkibi jihatidan nihoyatda xilma-xildir. Ularning eritilgan metall birligiga to'g'ri keladigan chiqishi ancha yuqori. Demak, 1 tonna mis eritilganda shlak chiqishi 10-30 t, nikel esa 150 t gacha yetishi mumkin.Rangli metallurgiya shlaklari tarkibiga kiradigan asosiy oksidlar SiO2, A12O3, CaO, FeO, MnO, va boshqalar.­

Ulardan foydalanishning eng istiqbolli yo'nalishi - kompleks qayta ishlash: rangli va nodir metallarni shlakdan dastlabki ajratib olish; temirning chiqishi; qurilish materiallarini ishlab chiqarish uchun silikat cüruf qoldig'idan foydalanish.­­­

Rangli metallar bir qator "ho'l" deb ataladigan texnologiyalar yordamida olinganda, shlaklar emas, balki loy hosil bo'ladi (nemis tilidan so'zma-so'z tarjimasi - "loy"). Bu metallurgiya va kimyo sanoatida gidrokimyoviy usul bilan olib boriladigan jarayonlar natijasida olingan suspenziya cho'kindilarining umumiy nomi. Misol uchun, alyuminiy ishlab chiqarishda qo'shimcha mahsulot boksit shlamidir - bo'shashgan, erkin oqadigan qizil material (qizil loy deb ham ataladi). Qizil loyning chiqishi 1 tonna alumina uchun 1 dan 2,5 tonnagacha, kimyoviy tarkibi: SiO2, A12O3, CaO, Fe2O3, Na2O va boshqalar.­­­

Alyuminiy oksidi nefelin xom ashyosidan olinganda qo'shimcha mahsulot sifatida nefelin loy hosil bo'ladi. Aks holda, u belit loy deb ataladi, chunki u asosan belitning kichik kristallaridan iborat - C2S. 1 tonna alumina uchun bu loyning chiqishi 6 tonnani tashkil qiladi.­­­

Agar alyuminiy oksidi yuqori aluminatli gillardan olinsa, qo'shimcha mahsulot sifatida kaolin loylari va boshqalar hosil bo'ladi. Umumiy 92­

bu loylarning barchasi sement ishlab chiqarishda ishlatiladi.