V azir lig I a d h a m vaisov teri va tanosil

xalqlar bu kasallikka «yil yarasi» deb nom berishlariga asos bo'lgan.
Profilaktikasi. Kasallanish faqat yilning issiq, chivinlar k o‘p b o ‘lgan
oylarda, y a ’ni m ay-noyabrda uchraydi. K asallikning oldini olishga
qaratilgan turli harakatlarning maqsadi faqat keltirilgan epidemiologik
zanjirlarni buzishga yo'naltirilishi lozim. Y a ’ni qishloq leyshmaniozida
infeksiya rezervuari b o ‘lmish kemiruvchilarni y o ‘q qilmoq zarur yoki
infeksiya tashuvchisi - moskitlarni y o ‘qotish, sog' odamlami bu chivindan
him oya qilish lozim . M utaxassis bor im koniyatlarini va hududdagi
epidemiologik holatni k o‘zda tutgan holda harakat qilishi zarur.
106

---

6-jadval
Teri leyshmaniozi shahar va qishloq turlarining differensial tashxisi
Belgilari
Shahar (antraponoz) 
xili
Qishloq, ch o ‘l 
(zoonoz) xili
Sinonimlari
1-tip, kech yaralanadi- 
gan leyshmanioz, 
Ashxabod, Q o‘qon 
turlari, yil yarasi
2-tip, 
0
‘tkir yaralana- 
digan leyshmanioz, 
pendinka, M urg‘ob 
yarasi
Inkubatsion davri
Uzoq, odatda 2-3 oy, 
b a ’zan 1-2 yil
Qisqa, odatda 1-4 hafta
Birlamchi element
Papulasim on
D o‘m boqchalar
0 4 k ir y alligiangan 
furunkulsim on infilt- 
ratlar, d o ‘mboqcha
Jarayonning rivojlanishi
Sekin
Tez
Y araning paydo 
b o ‘lish vaqti
3-6 oy yoki undan 
k o ‘p vaqt o ‘tib
1-3 haftadan so‘ng
Lim fangoitlar 
(tasbeh simptomi)
Kam
K o‘p
Ikkilamchi d o ‘mboq- 
chalar soni
Juda kam
K o ‘p
Joylashishi
Yuzda ko‘p uchraydi
N isbatan oyoqlarda ko‘p 
uchraydi
Epitelizatsiyaning 
hosil b o ‘lish vaqti
Bir yil va undan ko‘p
2-6 oy
Faslga bog‘liqligi
Kasallik yil davom ida 
paydo bo'lishi mumkin
Kasallik, asosan, yoz- 
kuzda (iyul-oktyabr 
oylarida) uchraydi
Epidemik tarqalishi
K am dan-kam hollarda
Tez-tez uchrab turadi
Infeksiyaning m anbai
O dam
K em iruvchilar
T arqalgan joylari
Asosan shaharda
C ho‘l, qishloq, shaharga 
yaqin joylarda
Leyshmaniomalarda Borov­
skiy tanachasining soni
K o ‘p
Kam
Oq sichqonlar uchun 
virulentligi
Kam darajada
Yuqori darajada
Imm unitet paydo boMishi
S hahar xili bilan kasal- 
langan bem or qishloq 
xili bilan yana kasalla- 
nishi mumkin
Qishloq xili bilan 
kasallangan bemor bosh­
qa kasallanmaydi
Q o‘zg‘atuvchisi
L.Tropica minor
L.Tropica major