V. A. Kosteckiy MÁmleket hám huqíq tiykarlarí

V BÓLIM. MIYNET HUQÍQÍ TIYKARLARÍ
7 — V.A. Kosteckiy

---

98
Hárbir  shaxs  miynet  etiw,  erkin  kásip  tańlaw,  ádil 
miynet sharayatlarında islew hám nızamda kórsetilgen tár-
tipte jumıssızlıqtan qorǵanıw huqıqına iye. 
Sud  húkimi  menen  tayınlanǵan  jazanı  ótew  tártibinen 
yamasa  nızamda  kórsetilgen  basqa  jaǵdaylardan  tısqarı 
májbúriy miynet qadaǵan etiledi.
Ózbekistan Respublikasšnšń Konstituciyasš, 
37-statya.
Ózbekistan  Respublikasınıń  Konstituciyası  hám  Miynet  kodeksine 
muwapıq barlıq puqaralar miynet huqıqlarına iye bolıw hám olardan pay-
dalanıwda  teń  imkaniyatlarǵa  iye  bolıp  esaplanadı.  Jšnısı,  jası,  rasası, 
milleti, tili, sociallıq kelip shıǵıwı, múlikli jaǵdayı hám lawazım dáreje-
si,  dinge  bolǵan  múnasibeti,  isenimi,  jámiyetlik  birlespelerge  tiyisliligi, 
sonday-aq,  xızmetkerlerdiń  issheńlik  qábiletlerine  hám  olar  miynetiniń   
nátiyjelerine  baylanıslı  bolmaǵan  basqa  táreplerine  qarap  miynetke  bay-
lanıslı qatnasıqlar tarawında hárqanday sheklewlerge yaki jeńillikler bel-
gilewge jol qoyılmaydı hám bular kemsitiw dep esaplanadı.
Miynet  tarawında  ózin  kemsitilgen  dep  esaplaǵan  shaxs  kemsitiwdi 
tártipke  salıw  hám  de  ózine  keltirilgen  materiallıq  hám  ruwxıy  zıyandı 
tólew haqqındaǵı arza menen sudqa múrájáát etiwi múmkin.
Ózbekistan  Respublikası  Konstituciyası,  Miynet  kodeksine  muwapıq 
miynetti huqıqıy tártipke salıwdıń tómendegi principleri belgilengen:
 
— h
árbir shaxs miynet etiw;
 
— e
rkin jumıs tańlaw;
 
— h
aqıyqıy miynet shártleri tiykarında islew hám nızamda belgilen-
gen tártipte jumıssızlıqtan qorǵanıw;
 
— ó
z miyneti ushın haqı alıw;
 
— m
úddetleriniń  shegarası  belgilengen  jumıs  waqtın  ornatıw,  bir 
qatar  kásipler  hám  jumıslar  ushın  jumıs  kúnin  qısqarttırıw,  hár 
háptelik dem alıw kúnleri, bayram kúnleri, sonday-aq, haqı tóle-
netuǵın jıllıq demalıslar beriw arqalı támiyinlenetuǵın dem alıw;
 
— q
áwipsizlik hám gigiena talaplarına juwap beretuǵın sharayatlarda 
miynet etiw;
 
— k
ásipke tayarlaw, qayta tayarlaw hám bilimin jetilistiriw;
 
— jumıs penen baylanıslı halda densawlıǵına yaki  mal-múlkine kel-
tirilgen zıyannıń ornın qaplaw;

---

99
 
— kásiplik awqamlarına hám de xızmetkerler hám miynet jámáátle-
riniń máplerin bildiriwshi basqa shólkemlerge birlesiw;
 
— qartayǵanda,  miynet  qábiletin  joǵaltqanda,  baǵıwshısınan  ayırıl-
ǵanda  hám  nızamda  názerde  tutılǵan  basqa  jaǵdaylarda  sociallıq 
támiynat alıw;
 
— óziniń miynet huqıqların qorǵaw, sonıń ishinde sud arqalı qorǵaw 
hám tájiriybeli yuridikalıq járdem alıw;
 
— jámáátlerge  tiyisli  miynet  dawlarında  óz  máplerin  quwatlaw 
huqıqına iye.
Kóplegen  mıń  jıllıqlar  dawamında  adamzat  materiallıq  hám  ruwxıy 
baylıqlar  jaratar  eken,  óz  iskerligin  rawajlandırıw  hám  jetilistiriw  jolın 
basıp  ótti.  Miynet  sebepli  insanda  óziniń  niyet  hám  qálewlerin  ámelge 
asırıw,  jámiyette  óz  ornın  tabıw,  shaxs  sıpatında  óz  dárejesin  anıqlap 
alıw imkaniyatı payda boldı. Miynet eter eken, insanda óz-ózin tártiplew, 
birlesiw, basqa adamlar menen birge islesiw qábileti sıyaqlı paydalı sıpat-
lar payda boladı.
Miynet huqıqı huqıqtıń eń áhmiyetli tarmaqlardan biri bolıp tabıladı. 
Ol  jumısshılar  hám  jumıs  beriwshiler  ortasındaǵı  miynet  qatnasıqların 
tártipke salıwda tiykarǵı orın tutadı.