30.3.2-жадвал
Олтин-валюта захиралари ҳажми бўйича етакчи мамлакатлар10
Олтин-валкгга захиралари ҳаж ми. йил бош ига нисбатан млрд. д о л я
2000 й.
2005 й.
2010 й.
Х итой
158,3
615,5
2346,2
Япония
288,1
835,2
1023,6
Россия
9,1
121,5
425,9
Тайвань
106,9
242,5
348,0
К орея Р еспубликаси
74.0
199,0
270,8
Ҳ индистон
33.2
127,2
266,2
Г о н ко н г(С ян ган )
96,2
123,5
256
2
Б разилия
35,5
52,5
235,5
Сингапур
77,0
112,6
188,9
Ж азоир
4,8
43,5
149,3
хорижий капитал учун ёпиқлигини эътиборга олиш муҳим. XX асрнинг 90-
йипларидан бошлаб савдо операциялари ва молиявий активлар билан
операциялар бўйича чекловлар босқичма-босқич бартараф этилди. Ушбу чора-
тадбирлар, бир томондан, товарлар ва хизматлар экспортининг ўсишига,
иккинчи
томондан эса, ривожланган мамлакатлардан тўғридан-тўғри ва
портфель инвестицияларнинг фаол кириб келишини таъминлади. Натижада
охирги ўн йилликда Осиёнинг аксарият мамлакатларида тўлов балансининг
барқарор профициги кузатилди ва ички бозорларда хорижий валюта,
аввало
АҚШ долларининг таклифи ошди. Миллий иқтисодиётнинг рақобатбар-
дошлигини таъминлаш мақсадида ушбу мамлакатларнинг Марказий банклари
валюта интервенциясини амалга оширишга мажбур бўлишди. Бу эса мамлакат
валюта захираларининг жадал суръатларда ўсшпига олиб келди.
Мамлакат олтин-валюта захиралари ҳажмининг ортишидаги асосий омил
валюта захиралари ҳажмининг ўсиши билан боглиқ бўлиб, 2000-2009 йиллар
мобайнида Хитойнинг валюта захиралари ҳажми 15 бараварга ошган.
Мамлакатларнинг олтин-валюта захиралари бажарадиган вазифага
ўхшаш тарзда жаҳон олтин-валюта захиралари жахрн иқгисодиёга , халқаро
иқгисодий муносабатлар ва жаҳон валюта тизим ининг барқарорлигини
таъминлаш учун хизмат қилади. Жаҳон валюта захиралари халқаро савдо ва
иқгисодий муносабатларнинг бошқа шаклларига хизмат кўрсатиш учун
етарли микдорда бўлиши зарур. Бу захиралар халкаро валюта ликвидлигининг
мухим
омили
ҳисобланади.
Халқаро
валюта
ликвидлиги
деганда
мамлакатнинг ўз ташқи мажбуриятларини валюта
чекловларига мурожаат
этмасдан, кредиторлар учун мақбул тўлов воситаларида тўлай олиш
қобилияти тушунилади.
10
П. Особенности управления резервными акгавами в саранах Азин. /Мировая экономика и
международные отношения. №3,2011. С. 29.
580
Халқаро валюта ликвидлишнинг ҳолата куйидаги омилларга боғлиқ
бўлади:
- жаҳон валюта захиралари ҳажми;
- тапщи тўлов мажбуриятлари ҳажми.
Жаҳон олтин-валюта захиралари ҳажмининг йиллик импорт қийматига
нисбати халқаро валюта ликвидлиги кўрсаткичи ҳисобланади. Мамлакат
ларнинг халқаро ликвидлик кўрсаткичи эса мос равишда миллий олтин-
валюта захиралари ҳажмининг мамлакат йиллик импорти қиймати нисбатига
тенгдир.
Мисол учун, Россияда хапқаро ликвидлик кўрсаткичининг минимал
даражаси уч ойлик импорт қийматига тенг деб қабул қилинган.
Халқаро валюта ликвидлик кўрсаткичи ХВФ томонидан барча
мамлакатлар жорий операциялар буйича валюта чекловларини қўллаётган ва
камсонли мамлакатлар (АҚШ ва Швейцария) миллий валютанинг эркин
конвергацияга эга вақгда қабул қилинган.
Тахдиллар ривожланаётган мамлакатлар гуруҳида Осиёнинг ривожла
наётган
мамлакатлари, Яқин Шарқ ва Шимолий Африка мамлакатларида
халкаро валюта ликвидлиги кўрсаткичи юқори эканлигини кўрсатмокда
(30.3.3-жадвал).
30.3.3-жадвал
Do'stlaringiz bilan baham: