харажатлари ҳажми бўйича хизматлар соҳаси, асосан информацион
технологиялар (23%), автомобилсозлик (11%) ва аэрокосмик саноат (1.0%),
Европа Итгифоқида электротехника (15%), автомобилсозлик (13%) ва
хизматлар (11%), Японида электроника (18% дан юқори)
ва электротехника
(11%) соҳалари етакчи мавқега эга бўлди.
Учинчи цонуният - замонавий билимларни жамгариш - кумулятив
жараён ҳисобланади. Илм-фан ва маорифга сарфланаётган маблағлар
барқарор ва узоқ мудцатга мўлжалланган бўлсагина самара беради. Мазкур
соҳани молиялаштириш бирон босқичда тўхтаб қолса, уни кейинчалик
кўпайтириш
ўзини оқламайди. Давлатнинг илмий-техник сиёсатини
молиялаштиришдаги асосий манба бюджет маблаглари хисобланади. Мазкур
манбадан илмий харажатлар 15 дан 12 қисмигача молиялаштирилади.
Тахдиллар кўрсатишча. АҚШ ва Ялонняда илмий тадқиқот ва
тажриба-
конструкторлик
харажатлари
ЯИМга
нисбатан
ўртача
3,0%
ини
молиялаштиради (29.3.4-жадвал).
29.3.4-жадвап
Ривожланган мамлакатларда ИТТКИ харажатларининг молиявий
таъминоти, ЯИМга нисбатан фоиз хисобида4
Й и л л а р
А
Қ
Ш
Я
п
о
н
и
я
Г
е
р
м
а
н
и
я
Ф
р
а
н
ц
и
я
Б
у
ю
к
Б
р
и
т
а
н
и
я
И
т
а
л
и
я
1
К
а
н
а
д
а
1985
22,8
2,6
2,7
2,3
2 3
1,1
1,4
1990
2,7
2 ,9
2,8
2,4
2,2
1,3
1,5
1995
2,6
2 ,7
2,5
2,4
2,2
1,3
1,5
2 0 0 0
_ |
2,8
2 ,9
2,7
2,4
2 3
1,7
', 6
2015
3,0
3,0
2,9
2,6
2.5
2,3
1,9
XX аср охирига келиб жаҳон технологик бозорларининг ривожланиш
даражаси ва динамикаси мамлакатларнинг иктисодий салоҳияшни белгилаб
берувчи асосий омил инновацион соҳанинг илмий ишлаб чиқаришга
асосланган тармоқлари ҳамда компаниялари эканлиги яққол намоён бўла
бошлади. Техник тараккиёт ривожланган мамлакатларда ишлаб чиқаришнинг
миқёси ва структурасинигина ўзгаргириб қолмай. балки аҳоли турмуш
даражаси, кишиларнинг ўзаро ва ташқи дунёга бўлган муносабатларига ҳам
сезиларли таъсир ўтказди.
4 И ванова Н . И нновацион ная сфера: кон туры будущ его.
'
М ир о вая эко н о м и ка и м еж дународны е
отн ош ен ия. Xs
8 , 2 000. С. 54.
558
Жаҳон бозорида технологиялар ҳаракатини
тартибга солиш зарурияти
жаҳон хўжалигининг глобаллашув жараёни билан боғлиқ. Халқаро
технологиялар савдосини тартибга солиш халқаро ва миллий даражада амалга
оширилади. Ихтиролар, янги саноат маҳсулотлари ва товар белгилари билан
боғлиқ хукукдарни химоя килиш хапқаро тартибга солиш предмет
хисобланади. Бу соҳадаги асосий келишув Саноат мулкини муҳофаза килиш
бўйича Париж Конвенцияси хужжатларида акс этгирилган.
Париж Конвенцияси уз
олдига ихтиролар, янги саноат маҳсулоглари,
товар белгиларини руйхатдан ўтказиш масалалари бўйича имтиёзлар беришни
мақсад к)алиб кўйган.
Конвенциям инг асосий коидалари куйидагилар:
- миллий режим;
- конвенцион хукукдарга устуворлик бериш;
- патент орқали берилган ҳукуқларнинг бузилиш ҳолатларининг олдини
олиш.
Миллий режим аъзо мамлакатларнинг фуқаролари ва фирмаларига ҳам
мулк хукуқини ҳимоя қилиш имконини беради. Шунингдек Париж
игшфоқига аъзо
бўлмаган
мамлакатлар
фуқароларига ҳам химоя
таъминланади.
Конвенцион хукукдарга устуворлик бериш
аъзо мамлакат томонидан
берилган ариза асосида бир йил давомида мавжуд устуворликдан фойдаланиш
имконини беради. Конвенцион хукукдарга устуворлик бериш ихгароларни
мазкур мамлакатда ҳам патенглаш имкониятига эга бўлади.
Патент орқали берилган хукуқларнинг бузилиш ҳолатларининг олдини
олиш қовдасига мувофиқ патент эгаси мазкур ихтиро дан фойдаланиш ёки
бошқаларга ихтирони кўллашни ман этиши мумкин.
Халқаро технологиялар савдосини тартибга солиш билан шугулланувчи
навбатдаги ташкилот Европа патент ташкилоти хисобланади (European Patent
fganization, ЕПТ). ЕПТ 1973 йилда имзоланган ва 1977
йилда ратификация
қилинган Европа патенгларини бериш тугрисидаги Конвенция асосида ташкил
этилган. Европа патент ташкилоти Германиянинг Мюнхен шахрида,
бўлимлари Гаагада (Голландия) ва бюроси Вена (Австрия) ва Берлинда
(Германия) жойлашган.
ЕГТГнинг асосий мадсадлари куйидагилар:
- Европа патенгларини бериш;
- Европа давлатлари ўртасида ихгароларни ҳимоя қилиш соҳасида
ҳамкорликни кенгайтириш;
- патентларни беришнинг ягона тартибини жорий этиш орқали патент
хрмоясини кучайтириш.
ЕПГ куйидаги таркибга эга:
Европа патент муассасаси; Маъмурий
кенгаш.
Do'stlaringiz bilan baham: 
