В а Х а б о в а. В., Т а д ж и б а е в а д. А., Х а ж и б а к и е в ш. Х

кўпайганлиги 
ту ф ай л и 2003 й и л га к ел и б У зб еки стон
и ч к и и стеъ м о ли д а д о н и м п о р ти ко эф ф и ц и ен та кескин кам ай д и . 1992 й и лд а 
У зб ек и сто н и ч к и и стеъм оли да д о н и м п орти ко эф ф и ц и ен та 82,2% н и таш ки л 
этган и ҳ о л д а у ш б у ко эф ф и ц и ен т 2003 й илга келиб 4 .5 % г а тен г бўлди. 
У зб ек и сто н д а д о н м устақи лли гига эриш иш сиёсати д о н егиш ти ри ш ни
сам ар ал и та р зд а кўп ай ти ри ш и м к о н и н и берди.
У зб ек и сто н д а м усгақи лли к й иллари д а озиқ-овқат м ахсулотлари и ш л аб
ч и қ ар и ш ҳ аж м и и и кўпай ти риш в а аҳоли даром адлари ни ош и риш бўйича 
ам алга о ш и р и л ган чора-тадбирлар н атиж асид а аҳоли сон ин и нг 3 8 ,2 % га 
ў си ш и б и л ан би р вактда аҳ о л и ж он бо ш и га тў гр и к елувч и ози қ-овқат 
и стеъ м о ли г ў ш т в а гў ш т м аҳсулотлари (22,6% ), су г в а су т м аҳсулотлари
(30,6% ), тухум (42,3% ), полиз м ахсулотлари (2,2 м арта), к ар то ш к а (1,5 м арта), 
м евалар (3,6 м арта), ш акар (1 ,4 м ар та) м ахсулотлари б ў й и ч а сезиларли 
д ар а ж а д а о р тд и (23.4.1-диаграм м а).
23.4.1-диаграмма 
У зб е к и с т о н д а о з и қ -о н к а г м а ҳ с у л о т л а р и и с т е ъ м о л и , 
а ҳ о л и ж о н б о ш и г а к г .14
м Мурадов Ч.. Саагова X., Ильина Д. Обеспечение продовольственной безопасности: суть и значгние 
осуществляемых мер по повышению эффективности сельскохозяйственного производства. //Экономический 
вестник Узбекистана» №4,2011. С.72.
410

---

Ж аҳ о н о зи қ-овқат в а қиш лоқ х ў ж али к м аҳсулотлари б озорлари тахлили
кўрсатиш ича, и с ги қ б о л д а ози қ-овқат истеъм оли ортиб, аҳо л и н и озиқ-овкдт 
маҳсуло тл ар и б и лан таъ м и н л аш б и лан б о гл и к м уам м олар чукурлаш и б боради. 
Ш уб у ш ар о и тд а У зб еки сто н ахрлини озиқ-овқггг м ахрулотлари б и лан
таъ м и н л аш д ан таш қ ар и м и н такад а озиқ-овкэт м аҳсулотлари эксп ортёри га 
ай ланиш и м ум ки н.
А с о с и й т у ш у н ч а л а р
С а н о а т з а х и р а л а р и - м ав ж у д нархлар в а техн икави й б и ли м лар 
дараж аси да ўзлаш ти ри ш у чун сам арали, си ф атли в а ях ш и ўр ган и л ган таби и й
ф ойд али қази лм а бойлигслар захиралари.
А г р о с а н о а т м а ж м у а с и - қипш оқ хўж алиги хом аш ёси н и етиш тири ш , 
кайга и ш лаш , ж а м и я т эхтиёж лари, аҳоли талаби га м увоф и қ тай ёр м аҳсу л о тн и
и ш лаб ч и қари ш в а с о ти ш га йўналтирилган ту р л и тарм окдарни б и рлаш ти рувч и
й ири к тарм окдараро м аж м уа.
С о ф т е х н и к э к и н л а р - сан о атд а к ай га иш ланадиган, б ев о си та қи ш лоқ 
хўж али ги и ш лаб чи қариш ининг айрим соҳалари ҳисобланган ем -хаш ак, 
ўғитлар и ш л аб ч и қари ш би лан бо ғл и қ экинлар.
Ж а х о н о з и қ - о в қ а т и и қ и р о з и — биоёқилғи и ш лаб чикариш хаж м и н и н г 
кўпайш и , 
қ и ш ло қ 
х ўж али к 
м аҳсулотларини 
етиш тирувчи 
асосий 
м ам лакатлардаги та б и и й и қлим нинг н о ку л ай келиш и сабаб ли о зи қ-овқат 
нархларин ин г кески н ўси б кеги ш сабабли О сиё, А ф р и ка в а Л о ти н
А м ерикаси даги ри вож ланаётган м ам лакатларда озиқ-овқат м аҳсулотларин и нг 
етиш м аслиги.
О ? н к - о в қ а т х а в ф с и з л и г а - ози қ-овқэт истеъм олининг 
барқарор 
ўси ш и н и таъ м и н л аш хдм да и ш лаб ч и кариш ҳаж м и в а н архларни нг 
узгариш лари н и к о п л аш у чун асоси й озиқ-овкзтлар захираларининг д ои м о 
м авж удлиги.
Ж а х о н о з и қ - о в қ а т х а в ф с и з л и г и - бутун д у н ё яхли т ти зи м си ф ати да 
ўси б бораётган ақоли эхти ёж ларин и қонд ири ш у чун етарли м и к д о р д а озиқ- 
овқат м аҳсулотлари б и л ан таъм и нлаш им кониятларининг м авж удлиги.
И ж т и м о и й и м к о н и я т - барч а киш илар ўз овкатланиш эҳ ти ёж л ар и ва 
ш ахсий ҳ о ҳи ш лари га би н о ан ф аол ва соғлом ҳаётн и таъм инлаш у ч у н етарли
м и к д о р д а хавф сго ва тў й и м л и ози қ-овқат м аҳсулотларига э га б ў л и ш у ч у н
ж исм он и й , и кти соди й в а и ж ти м ои й им кониятларга эгалиги.
А ҳ о л и н и о з и қ - о в к а т м а х с у л о т л а р и б и л а н и ш о н ч л и т а ъ м и н л а ш н и н г
м и н и м а л
д а р а ж а с и
— 
ў т и
ҳоси лд ан
олинган, 
д у н ё 
озиқ-овқат 
и стеъм оли н и н г 17% и н и таш ки л қ илув чи в а тахм инан икки ой д а в о м и д а озиқ- 
о в қат м аҳсулотлари га бўлган эҳтиёж ларни қ о ед и р и ш у ч у н егарли б ўлган
ж аҳ о н захиралари.
411

---

1. Ж а ҳ о н х ў ж али ги н и ривоясланиш ида таб и и й х ом -аш ё р есурслари
қандай аҳ ам и ятга эга?
2. Ж а ҳ о н
и қгасо д и ети д а 
х ом -аш ё 
м аҳсулоглари 
истеъм оли н ин г 
ўзгариш и га қан д ай ом и ллар таъсир кўрсатади?
3. Ж а ҳ о н х о м аш ё бозорлари у ч у н қанд ай хусусиятлар хос?
4. Ж а ҳ о н ози қ-овқат м аҳсулотларини и ш лаб чи кариш м ан б ал ар и ва 
ом иллари н им апард ан иборат?
5. Д у н ё м ам лакатлари аҳолин и озиқ-овқат б и л ан таъм и нлаш д ар аж аси га 
кўра қ ан д ай