В а Х а б о в а. В., Т а д ж и б а е в а д. А., Х а ж и б а к и е в ш. Х

экспорт қилувчи мамлакатларнинг халкаро ташкилоти);
3. Халқаро молия-кредит ва валюта ташкилотлари (Халкаро валюта 
фонда, Жаҳон банки институтлари);
4. Тадбиркорлик фаолиятини тартибга солувчи халқаро ва минтақавий 
ташкилотлар (ТМК буйича БМТ комиссияси);
5. Жаҳон хужалик алоқаларини ривожлантиришга ёрдам берувчи 
нодавлат хапқаро бирлашма ва ташкилотлар (савдо палаталари, тадбир- 
корларнинг халқаро 
итшфоқлари, 
тармоқ 
федерациялари). 
Халқаро 
ташкилотлар 
аъзолари 
фақат 
мусгақил 
давлатлар 
бўла 
олади. 
Мамлакатларнинг бир қисми халкаро ташкилот аьзоси бўла олмайди. 
Ташкилотнинг ҳамма аъзолари тенг иштирок этадилар ва унинг фаолияти 
учун жавобгардирлар. Улар ташкилот бюджетига аъзолик тўловлари 
ўгказишади ва бу тўловлар микдори ҳар хил бўлади. Масалан, БМТ 
Харажатларини молиялаштиришда АҚШга - 25%, Японияга — 19,9%, 
Германияга - 9,8%, Францияга - 6,5%, Италияга - 5,4%, Буюк Британияга -  
5,1%, Испания га - 2,6%, қолган мамлакатлар ҳисобига - 25,7% тўғри келади.
Халқаро ташкилотларда кузатувчи мавқеи мавжуд. У ташкилот органига 
кирмаган мамлакатлар учун берилади. БМТнинг Бош Ассамблеясининг 
кўпгина сессияларида Швейцария кузатувчи сифатида иштирок этган. 
БМТнинг кўпгина аъзолари Хавфсизлик Итгафоқи мажлисларига ўз кузатув- 
чиларини йўллайдилар. БМТнинг бир қатор миллий-озодлик ҳаракатларйга 
ҳам кузатувчи мавқеи берилди. БМТ органларига махсус уюшмалар ва 
минтакавий ташкилотлар ҳам ўз кузатувчиларини юборадилар. Улар асосий 
мажлисларда иштирок этиш ва ҳужжатларни олиш хуқуқига эгадирлар.
33.2. БМТнинг 
ихтисослашган иктисодий