Uzunlikni o‘lchash birligi



Download 99,5 Kb.
bet4/4
Sana18.07.2022
Hajmi99,5 Kb.
#822315
1   2   3   4
Bog'liq
Sanoq sistemalari. Pozitsion va nopozitsions sanoq sistemalari

VI  V  I  5 + 1 = 6
IV  (I  V)?  5 - 1 = 4
XIX  X + (I  X)?  10 + (10-1) =19
XCIX  (X  C)? + (I  X)?  (100-10) + (10-1) =99
MCMLXIII  M+(C  M)?+L+X+I+I+I1000+(1000-100)+50+1+1+1 =1963.

Demak, bu sistemada har bir belgining ma’nosi va qiymati uning turgan pozitsiyasiga bog‘liq emas. Shuning uchun rim raqamlarini hayotda keng qo‘llash imkoniyati bo‘lmagan. Ammo ularni kitoblar bobini qo‘yishda, soatlarni yozuvida va boshqalarda qo‘llab turamiz.


Misol. Qaysi sanoq sistemasida 21+24 = 100 bo‘ladi?
Yechish: x – qidirilayotgan sanoq sistemasini asosi bo‘lsin. U holda 100x = 1·x2 + 0·x1 + 0·x0, 21x = 2·x1 + 1·x0, 24x = 2·x1 + 4·x0 bo‘ladi. Demak, x2 = 2x + 2x + 5 yoki x2 - 4x - 5 = 0 bo‘ladi. Bu tenglamaning musbat yechimi x=5 bo‘ladi. Demak, sonlar beshlik sanoq sistemasida berilgan ekan.


Ikkilik sanoq sistemasida amallar bajarish

Ikkilik sanoq sistemasida 2 ta raqam: 0 va 1 mavjud. O‘nlik, sakkizlik sanoq sistemasidagi sonlar ikkilik sanoq sistemasida quyidagicha ifodalanadi:



O‘nlik s/s. son

0

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

Sakkizlik s/s. son

0

1

2

3

4

5

6

7

10

11

12

13

Ikkilik s/s. son

0

1

10

11

100

101

110

111

1000

1001

1010

1011

Ikkilik sanoq sistemasidagi sonlar ustida turli arifmetik amallar bajarishga oid misollar:



1-misol. 10011+ 11001

2-misol. 1101101,001+1000101,001

Yechish:
+ 10011
11001
-----------------
101100
Javob: 101100

Yechish:
+1101101,001
1000101,001
------------------------
10110010,010
Javob: 10110010,010

3-misol. 101010 – 10011
Yechish:
101010
10011
-----------------
10111
Javob: 10111

4-misol. 110011,01 – 10111,101
Yechish:
- 110011,010
10111,101
-------------------
11011,101
Javob: 11011,101

5-misol. 110011  101

6- misol. 101,11  11,01

Yechish:
110011
101
------------
+ 110011
110011
------------
11111111

Javob: 11111111



Yechish:
101,11
11,01
--------------
10111
+ 10111
10111
-------------
10010,1011
Javob: 10010,1011




7-misol. 1000010010 : 110101

8- misol. 1000000,10011:110,101

Yechish:

_1000010’010

110101

110101

1010

_ 110101




110101




0










Javob: 1010



Yechish:

_ 100000010’011

11010100

11010100

1001,11

_ 101110 011




11010 100




_ 10011 1110




1101 0100




_ 110 10100




110 10100




0




Javob:1001,11

Q uyidagi ikkilik sanoq sistemasida berilgan sonlar ustida arifmetik amallarni bajaring.

1. a) 101+111 b) 1101+110 c) 1111+1011


d ) 1011+110 e) 1010+1111 f) 11,011+101,01
g) 10,101+11,111 h) 110,01+11,0101 i) 111,10+111

2. a) 1010-110 b) 1100-11 c) 1011-101,11


d) 11011,11-101,01 e) 1111-10,11 f) 1101,101-1001,01
g) 10010,01-111,1 h) 110001-11,01 i) 10000-100,11

3. a) 101  11 b) 110  101 c) 111  11


d) 1011  11,01 e) 1111,01  101 g) 101,11  1,101
g) 11010,11  10,01 h) 111  11,101 i) 100101  101,011

4. a) 11110 : 101 b) 1011010 : 1111 c) 1111 : 101


d) 11010,01 : 101,01 e) 1000,1111 : 10,11 f) 1101,1 : 1100
g) 10111,101 : 0,11 h) 1111000001 : 11111 i) 1111110 : 1,11

5. Ikkilik sanoq sistemasida amallarni bajaring:


a) 10010 + 127 +125 +123 +1  20 b) 1100 + 123 +1  21 +1 2-1 +1  2-2


c) 1111,101 + 1  23 + 1  20 d) 1001,1  (1  24 + 1  23 + 1  22 + 1  21)
e) 122+121+120+12-2 +10,001 f) 120+12-1+12-3+1000111
g) 127+123-1,1 h) 11010111-(125+123+12-1)
i) 10101(126+124+121+120) k)121+120+12-2+12-4+ 11110,0011
l) 11111,11 : (122+121+12-1) m) (126+124+12-2) :1,101

6. Bajarilgan amallardan qaysi biri noto‘g‘ri bajarilgan:





a) 101-11=11
d) 1111=1001
g) 1001-11 =100
k) 11100:11=1001

b) 111010+10=111100
e) 10101110=10101100
h) 1110,01+1,01=111110
l) 100,101-1,010=11,011

c)110011,001-1,011=111110,1
f) 111111010=100110110
i)11001,1-110,11=10010,11
m)110100:1101=100

7. Sonlarni taqqoslang.



a) 1101+11 va 1111 +10
c) 11101-11 va 111+11
e) 11011101 va 10111011
g) 111111:11 va 1010111
i)111,011111,1101 va 111,1001111,101
l)1111+110001 va 11110011-11001

b) 1001,11+101,01 va 1101,01-101,11
d) 1110,01+101 va 10010,01
f) 1101,011-11,01 va 1011,001
h) 11100111:11 va 1010111:11
k) 1,001001+0,0101 va 1,11101-0,00001
m) 10101 va 1110+111

8. Tenglamalarni ikkilik sanoq sistemasida yeching.





a) x + 1001 = 1000
c) (101x-100)/10 = (x+10)/100
e) 1101(x+1101) = x- 10101
g) x10+100x+100=0
i) x10+101x+10=0
l) x10-110001=0

b) (10x-11)101= 101101
d) x-(111-x)11=101x
f) (1111x-11)/11 = 101
h) x10 - 10x+1=0
k) 10x10+101x+1=0
m) x10-111x+1100=0

9. Ifodalarni qiymatini ikkilik sanoq sistemasida va a = 110 va b =101 da hisoblang:





a) (10a-101b)11
c) a10-b10
e) (10a-b)(10a+b)
g) a10+10ab+b10

b) 101b-a(100a+11)
d) a11-1010a10+b11
f) (1001b-110a)/(101a-110b+1)
h) a11+101a10b+101ab10 +b11

10. Ikkilik sanoq sistemasida S n = a  n + b ketma-ketlikning birinchi beshta hadini yozing:





a) a = 10; b = 11
c) a = 110; b = 101
e) a = 10,1; b = 1,11
g) a = 10,1; b = 101

b) a = 101; b = 11
d) a = 10; b = 101
f) a = 11,1; b = 11
h) a = 1,01; b = 111

11. To‘g‘ri burchakli uchburchakning asosi va balandligi ikkilik sanoq sistemasida berilgan. Uchburchak yuzini ikkilik sanoq sistemasida toping:





a) a = 101; h = 11
c) a = 101; h = 101
e) a = 111; h = 111
g) a = 101; h = 101

b) a = 101; h = 110
d) a = 10; h = 101
f) a = 11; h = 11
h) a = 101; h = 111

12. Ikkilik sanoq sistemasida: velosipedchining tezligi V= 10000 km/soat bo‘lsa, 11; 110; 1111 soatdan keyin qancha yo‘l bosib o‘tishini toping.


13. Sonlar ikkilik sanoq sistemasida qaraladi: qayiq daryo oqimi bo’ylab 1001 km/soat tezlik bilan 10 soat, oqim bo’ylab 101 km/soat tezlik bilan 11 soat suzganda bosib o’tgan yo’lini toping.


TESTLAR
1.Rim raqami yordamida yozilgan 1997 sonini ko‘rsating?


a) CLXVIII b) MCMXCVII c) DMLXVII d) MLDXVIII e) MDLXVII
2. Pozitsion sanoq sistemasi:
a) Sondagi raqamlar qiymati turgan o`rniga bog`liq bo`lmagan sanoq sistemasi.
b) Sondagi raqamlar qiymati turgan o`rniga bog`liq bo`lgan sanoq sistemasi.
c) Rim raqamlariga asoslangan sanoq sistemasi
d) To`g`ri javob ko`rsatilmagan
3. Nopozitsion sanoq sistemasi:
a) Sondagi raqamlar qiymati turgan o`rniga bog`liq bo`lmagan sanoq sistemasi.
b) Sondagi raqamlar qiymati turgan o`rniga bog`liq bo`lgan sanoq sistemasi.
c) Ikkilik sanoq sistemasi d) To`g`ri javob ko`rsatilmagan
4. Faqatgina 0,1,2,3,4 raqamlaridan tashkil topgan sanoq sistemasi bu-
a) o`nlik sanoq sistemasi b) To`rtlik sanoq sistemasi
c) Beshlik sanoq sistemasi d) To`g`ri javob ko`rsatilmagan
5. Ikkilik sanoq sistemasida berilgan 1100110 sonni o`nlik sanoq sistemasidagi 2 soniga bo`lganda hosil bo`ladigan sonni ko`rsating.
a) 110010 b) 110011 c) 101100,1 d) 100110 e) 11001,1
6. Ikkilik sistemada 110101110 sonini 1010 soniga bo`ling.
a) 110011 b) 1010111 c) 101011 d) 101110 e) 1011001
7. Ikkilik sistemada 10111 sonini 101 soniga ko`paytiping.
a) 1100011 b) 1110011 c) 1010111 d) 1100111 e) 1110000
8. Ikkilik sistemada 101,01 sonidan 10,10 sonini ayiring.
a) 11,10 b) 10,11 c) 11,11 d) 110,11 e) 111,01
9. O`nlik sistemadagi 75 sonini ikkilik sistemadagi ko`rinishini toping.
a) 1001011 b) 1001110 c) 1010011 d) 1110010 e) 1000001





Download 99,5 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2025
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish