Uzoq va qisqa muddatli bozor davridagi ishlab chiqarish

Bitta o’zgaruvchan ishlab chiqarish omili sharoitida ishlab chiqarish

• Kapital qat’iy belgilangan ishlab chiqarish omili bo’lib, mehnat esa o’zgaruvchan hisoblanuvchi holatni ko’rib chiqamiz.

Mehnat sarfi nulga teng bo’lganda, ishlab chiqarish hajmi ham nul bo’ladi.
Mehnat sarfi sakkiz birlikkacha oshganda ishlab chiqarish hajmi o’sib boradi. Bu nuqtadan yuqorida ishlab chiqarish hajmi kamayadi.
Bungacha har bir qo’shimcha mehnat sarfi asbob-uskunalarning mehnat unumdorligini oshirgan, biroq ko’rsatilgan bu nuqtadan keyin qo’shimcha mehnat sarflari to’la bo’lmay qoladi
Ammo Siz asbob-uskunani foydalanish va kiyim tikish uchun oz yoki ko’p ishchi yollashingiz mumkin.
Siz qancha kishi yollash va qancha kiyim ishlab chiqarishni hal qilishingiz kerak.
Bir qarorga kelish uchun ishlab chiqariladigan mahsulot Q miqdori foydalaniladigan mehnat resurslari L o’sgan sari qanday ko’payishini (agar umuman ko’paysa) bilish zarur.
Firma ishlab chiqarishni asosan mehnat resurslaridan foydalanish hisobiga ko’paytiradi.
Tasavvur qiling, masalan, Siz kiyim ishlab chiqaruvchi fabrikani boshqaryapsiz.
Ixtiyoringizda doimiy (o’zgarmas) miqdorda asbob-uskuna mavjud,

Bitta o’zgarib turuvchi omil qo’llangandagi ishlab chiqarish natijalari

Ishlab chiqarish jarayonvda jonli mehnatdan foydalanish

• Ishlab chiqarish jarayonvda jonli mehnatdan foydalanishni o’rtacha va mehnat chegarali mahsuli tushunchalari yordamida ifodalash mumkin. Yuqoridagi jadvalning 4-ustuni mehnat o’rtacha mahsuli APl ni ko’rsatib turibdi, bu foydalanilgan omil birligiga to’g’ri keladigan mahsulot ishlab chiqarish hajmini o’zida aks ettiradi.

Bizning misolimizda o’rtacha mahsulot dastlab ko’payadi, biroq mehnat sig’imi 4 birlikdan oshgan sari kamaya boshlaydi.
Masalan, kapital miqdorga o’zgarmagan holda ya’ni u 10 birlik bo’lgani holda mehnat sarfini 2 dan 3 birlikka ko’paytirish mahsulot hajmini 30 dan 60 birlikka oshiradi, ya’ni qo’shimcha ravishda 30 birlik mahsulot (60—30) hosil qiladi.
Mehnat chegarali mahsuli AQ/AL tarzida yoziladi (ya’ni, mehnat sarfi AL bitta birlikka ko’payishi natijasida ishlab chiqarish hajmining o’zgarishi ya’ni AQ).
Yakun chiqaramiz: Mehnat o’rtacha mahsuloti = ishlab chiqarish hajmi / mehnat sarflari = Q /L.
O’rtacha mahsulot ishlab chiqarish hajmi Q ni umumiy mehnat sarflari L ga taqsimlab aniqlanadi.