Узлуксиз таълим тизимида малакали кадрлар тайёрлаш муаммолари

 
Foydalanilgan adabiyotlar 
1.
Ishmuxamedov R. Abduqodirov A. Ta’limda innovatsion texnologiyalar. Toshkent. 
2008. 
2.
Yo‘ldoshev J.G‘., Usmonov S.A. Zamonaviy pedagogik texnologiyalarni amaliyotga 
joriy qilish. Toshkent. 2008. 

---

Innovatsion yondashuvlar asosida milliy ta’lim tizimini takomillashtirish

2021-yil
 
23-aprel 
163 
3-SHO‘BA: TA’LIMDA ZAMONAVIY AXBOROT-KOMMUNIKATSIYA 
TEXNOLOGIYALARI 
 
ЎҚУВ АХБОРОТИНИ КОГНИТИВ ВИЗУАЛЛАШТИРИШНИНГ БАЪЗИ БИР 
ХУСУСИЯТЛАРИ 
Ибрагимов Аъламжон Амриллоевич - Самарқанд вилояти халқ таълими 
ходимларини қайта тайёрлаш ва уларнинг малакасини ошириш ҳудудий маркази 
доценти, п.ф.ф.д
 
Аннотация 
: мақолада малака ошириш курсларида ўқув ахборотини тақдим қилишда 
когнитив 
визуаллаштириш 
элементларидан 
фойдаланишнинг 
хусусиятлари, 
афзалликлари ва тажриба-синов ишлари натижалари ёритилган. 
Калит сўзлар:
визуал, вербал, визуаллаштириш, когнитив визуаллаштириш, ўқув 
ахбороти 
Мавжуд шароитларда ахборотлар ҳажмининг тўхтовсиз ортиб бораётганлиги 
ҳамда янги билим, кўникма ва малакаларга эҳтиёжнинг ошаётганлиги педагог 
ходимга касбий фаолиятини муваффақиятли бажариши учун ҳаёт давомида ўқиши 
лозимлигини ифодалайди. Айнан, шу ҳолат, замонавий ахборот майдонларида ўзаро 
алоқага киришиш ва тушунарли ҳолатда тақдимот қилиш учун визуаллаштиришни 
муҳим тамойил сифатида қараш зарурлигини кўрсатади. 
Муаллифлар таълим жараёнида коммуникацияларнинг визуал воситалари 
муҳимлигини англаш ва уларни ривожлантириш алоҳида аҳамиятга эга эканлигини 
таъкидлайдилар. Чунки, ўқув ахборотини тақдим қилишнинг турли усулларини 
уйғунлаштириш уни нафақат узатиш, балки идрок қилишнинг ҳам когнитив 
услубларини ривожлантиради (Д. Болтер, О.Ф. Бруксина). Визуал ахборот миянинг 
ўнг ярим шари билан қайта ишланиши ва вербал ахборот билан ўзаро таъсирга 
киришиб 
ярим 
шарлар 
орасидаги 
алоқадорликни, 
шунингдек, 
миянинг 
“мутаносиблигини” ривожлантиради. Бу ҳолатни таълим жараёнида инобатга олиш ва 
тўғри фойдаланиш зарур. Чунки мазкур ҳодиса ҳозирги давр ўқувчиларининг 
таълимга бўлган формал ёндашувларни қабул қилмасликларининг сабаби сифатида 
тушунтирилиши мумкин (Ю.Ф. Катханова, Е.И. Корзинова, С.Е. Игнатьев). 
Когнитив визуаллаштириш билиш жараёнини фаоллаштириш орқали ўқув 
ахбороти билан ишлаш самарадорлигини оширишни таъминлайди. Когнитив 
визуаллаштириш малака ошириш соҳасининг катталар таълими сифатидаги ўқув 
жараёнини оптималлаштириш, тўғри ва қайта алоқани таъминлаш, рефлексия каби 
педагогик вазифаларининг ечимини ифодалайди. Жараённинг идрок, англаш ва эслаб 
қолиш каби психологик ҳолатлар билан боғлиқлиги визуаллаштиришнинг қуйидаги 
афзалликларини кўрсатади: 
- ўқув ахборотини мумкин қадар тўлиқ тушуниш ва тўғри таҳлил қилиш; 
- жавобларни мантиқий изчиллигини таъминлаш; 
- танқидий ва ижодий тафаккурни ривожлантириш; 
- катта ҳажмли ахборотларни осон тушуниш ва янги билимларни уйғунлаштириш; 
- ўқув материалини яхлит, қизиқарли, тушунарли етказиш ва б. 
Малака ошириш курсларида ўтказилган сўровномаларда тингловчилар ўқув 
ахборотини визуаллаштириш орқали етказишни ижобий ҳолат сифатида баҳоладилар 
ҳамда дарс мақсадига эришишнинг самарали воситаси эканлигини эътироф этдилар. 
Тажриба-синов ишларида иштирок этган 164 нафар тингловчиларнинг 69,5 фоизи 
визуаллаштириш ўқув ахборотини тўлиқ тушуниш, таҳлил қилиш ва самарадорликка 

---