Узлуксиз таълим тизимида малакали кадрлар тайёрлаш муаммолари

Innovatsion yondashuvlar asosida milliy ta’lim tizimini takomillashtirish

2021-yil
 
23-aprel 
44 
bormoqda. Tarbiya mukammal bo‘lishi uchun esa bu masalada bo‘shliq paydo bo‘lishiga 
mutlaqo yo‘l qo‘yib bo‘lmaydi”. [1.504-505]
Yurtboshimiz tomonidan yoshlar tarbiyasi sohasida belgilab berilgan konseptual 
vazifani bajarish esa, yoshlar tarbiyasidagi mavjud bo‘shliqlarni bartaraf etishni talab 
etmoqda. Kuzatish va tahlillar shuni ko‘rsatdiki, bugungi kunda yoshlar tarbiyasida ayrim 
bo‘shliqlar ko‘zga tashlanadi. 
Yoshlar tarbiyasida dunyoda yuz berayotgan murakkab geosiyosiy va mafkuraviy 
jarayonlarga to‘g‘ri baho bera olmaslik, ijtimoiy muammolarni hal etishda to‘g‘ri qaror 
qabul qila bilmaslik, hayotda o‘z o‘rnini topish bilan bog‘liq bo‘lgan aniq maqsadlarni 
shakllantira olmaslik hollari uchrab turibdi. Bular o‘z navbatida oila va jamiyat o‘rtasidagi 
munosabatlarning murakkablashuvi, loqaydlik, huquqbuzarlik, “ommaviy madaniyat” ning 
turli ko‘rinishlari osonlikcha qabul qilinishi kabi illatlarning tarqalishiga zamin yaratmoqda.
Natijada yoshlar tarbiyasida prinsipial, yangicha yondashuvlar va innovatsiyalarni 
takomillashtirish, strategik maqsad hamda vazifalarning konseptual asoslarini ishlab chiqish 
ehtiyoji kun tartibiga qo‘yildi.
Shu ehtiyoj asosida tarbiya fani konsepsiyasi, davlat ta’lim standarti, dasturlar ishlandi, 
zamonaviy darslik yozishga kirishildi. 
“Tarbiya” fani konsepsiyasini yaritish jarayonida Buyuk Britanya, Yaponya, Singapur, 
Avstraliya, Birlashgan Arab Amirliklarining ushbu sohaga oid ilg‘or tajribalari tahliliy 
o‘rganildi.
Endilikda milliy qadryatlarimizga asoslangan tarbiya metodlari “Tarbiya” fani 
konsepsiyasiga asos qilib olindi. Chunki Sharq tarbiyasining durdonalari: millatimizdagi 
andisha, hamjihatlik, mehnatsevarlik, tadbirkorlik, mehmondo‘stlik, xushmuomalalik, 
kattaga hurmat, kichkinaga izzat fazilatlarini kamdan-kam xalqlar tarbiyasida uchratish 
mumkinligini xorijiy tajribani o‘rganish jarayonida esdan chiqarilmadi. Taniqli pedagog 
olimlarimiz ta’kidlagandek, “Zero, sog‘lom demokratik jamiyatni yaratishning muhim 
shartlaridan biri, avvalo, har jihatdan sog‘lom, ma’naviyati yuksak, mustaqil fikrlovchi 
yangi avlodni tarbiyalashdan iboratdir” [2.7] 
Endilikda o‘quvchi-yoshlar “Tarbiya” fanini yaratish va uzluksiz ta’lim tizimiga joriy 
etish uchun ishlab chiqilgan DTS talablari asosida boshlang‘ich sinfda (1-4 sinflar) da u 
fanni o‘zlashtirish orqali orzularini aniqlay olish, o‘z oldiga maqsad qo‘ya olish va amalga 
oshirishga harakat qilish, mas’uliyatni anglash, etiket qoidalariga ega bo‘lish, to‘g‘ri 
harakatlarni qo‘llab-quvvatlash va amal qilish, jarayonlarda tashabbus ko‘rsatish, o‘z-o‘zini 
rivojlantirish va o‘z faoliyatini tanqidiy tahlil qila olishga o‘rgatiladi. Ko‘rinib turibdiki, 
boshlang‘ich sinflardayoq o‘quvchilarning dunyo qarashida muhim o‘zgarishlar ro‘y beradi 
hamda o‘zini-o‘zi ijtimoiy hayotga tayyorlashning poydevori qo‘yiladi.
O‘rta va yuqori sinflarda esa “Tarbiya” faniga kiritilgan mavzularni o‘rganish orqali 
o‘quvchilarda tanqidiy tafakkurga ega bo‘lish, jamoada hamkorlik qila olish, mas’uliyat va 
majburiyatlariga amal qilish, jismoniy va intellektual imkoniyatlarini rivojlantirish, faol 
fuqarolik pozitsiyasini egallay boshlash, ijtimoiy borliqni his etish va undan zavqlana 
olishga o‘rgatiladi.
Bitiruvchi sinflarda “Tarbiya” faniga kiritilgan mavzularni o‘rganish natijasida yangi 
ish o‘rinlarini yarata olish, mehnat jamoasi va mutaxassislar bilan samarali hamkorlik qila 
bilish, bilimini muntazam ravishda oshirib borishni tizimlashtira olish, jahondagi voqea-
hodisalarga o‘z munosabatini bildira olish, burch, majburiyat va huquqlarini bilish va ularga 
rioya qilish, faol fuqarolik pozitsyasiga ega bo‘lish, o‘z hatti-harakatlarini tanqidiy baholay 
olish, yurt taqdiriga daxldorlik hissi qalbida jo‘sh urgan, yuksak ma’naviy- axloqiy 

---