Узлуксиз таълим тизимида малакали кадрлар тайёрлаш муаммолари

Innovatsion yondashuvlar asosida milliy ta’lim tizimini takomillashtirish

2021-yil
 
23-aprel 
162 
Hayotiy ko‘nikmalar bu – kundalik hayotda har bir inson uchun zarur bo‘ladigan 
ijobiy hatti – harakatlar majmui. 
Bolaga do‘stona muhit – bu o‘zaro ishonch muhiti yaratilgan bo‘lishi demakdir. 
Natijali – demak, rejada belgilangan maqsadlarga erishilganlik bilan asoslanadi. Bu 
esa “kafolatlangan” yakuniy natijaga erishiladigan pedagogik texnologiyaning to‘g‘ri 
tuzilganligini ko‘rsatadi. Asosiysi ham shu, darsga kelgan har bir o‘quvchi biror yangi 
ma’lumot (ta’limiy maqsad bo‘yicha) bilim olishi, olgan bilimini qayerda qo‘llay olishini 
tushunishi (rivojlantiruvchi maqsad bo‘yicha) ko‘nikma va malakaga ega bo‘lishi, shaxs 
sifatida nimagadir yoki kimgadir nisbatan munosabati o‘zgarishi (tarbiyaviy maqsad 
bo‘yicha), ya’ni kechagidan bir pog‘ona yuqoriga ko‘tarilib, darsdan chiqib ketishi zarur. 
Innovatsion metodlarni qo‘llaydigan o‘qituvchilar darsda qulay pedagogik vaziyat 
yaratish maqsadida, kichik guruhlar tashkil etishlari lozim. Ushbu jarayonda barcha 
o‘quvchilarni bir vaqtning o‘zida qamrab olinishi, o‘z – o‘zlarini va bir – birlarini tahlil qila 
olishi, baholash imkoniyatlari paydo bo‘lishi, o‘quvchilarning muloqot qilish malakalarini 
rivojlantirish bilan diqqatga sazavordir. Chunki “dolzarb muammo va vazifalarni yechishda 
muloqot, faoliyat va hamkorlikdagi harakat, ya’ni jamoatchilik yo‘li orqali chuqur bilim va 
tushunchalar olinadi” (L.S.V’gotskiy). Xuddi shunday fikrlarni Abu Nasr Farobiy ham 
“Insonlarning miyasi, tanasi, sezgi organlari tug‘ilishidan mavjud, lekin aqliy bilimi 
ma’naviyati va ahloqiy xususiyatlari boshqa insonlar bilan muloqotda vujudga keladi. Ular 
o‘z faoliyati yordamida ularga erishadi” – degan edi. 
O‘quv jaryoniga qo‘yiladigan eng muhim talab ta’lim oluvchilarda ijobiy – shaxsiy 
sifatlarni rivojlantirishdan iboratdir. Ijodiy faoliyat asosiy turlarining tahlili shuni 
ko‘rsatadiki, uni muntazam ravishda amalga oshirish insonda o‘zgaruvchan sharoitlarda 
o‘zini yo‘qotmaslik, muammoni aniq olish, ixtirochilik, sezgirlik kabi sifatlarni 
shakllantirishga ko‘maklashadi. Shu maqsadda zamonaviy o‘quv jarayonida reproduktiv 
usul bilan bir qatorda mahsuldor, ijodiy qidiruv usullarini ham qo‘llash kerak. Ular quyidagi 
afzalliklarga ega: 
-
mantiqiy fikr yuritish va muammolarni ilmiy asosda ijodiy yechishga o‘rgatadi; 
-
zarur bilimlarni mustaqil ijodiy qidirishga odatlantiradi; 
-
duch kelgan qiyinchiliklarni yengish ko‘nikmasini hosil qiladi; 
-
o‘quv materialini tushunarli darajada bayon qilish imkonini beradi; 
-
o‘quv materialini chuqur va mustahkam o‘zlashtirish uchun sharoit yaratadi; 
-
o‘zlashtirilgan bilimlarning aniqligi va ishonchliligini ta’minlaydi; 
-
bilim olishga nisbatan ijobiy mayl uyg‘otadi; 
-
bilish jarayoniga qiziqish uyg‘otadi; 
- ijodkor shaxsni shakllantirishga yordam beradi. 
O‘qituvchining innovatsion faoliyati o‘z ichiga yangilikni tahlil qilish va unga baho 
bеrish, kеlgusidagi harakatlarning maqsadi va kontsеptsiyasini shakllantirish, ushbu rеjani 
amalga oshirish va tahrir qilish, samaradorlikka baho bеrish kabilarni qamrab oladi. 
Innovatsion faoliyatning samaradorligi pеdagog shaxsiyati bilan bеlgilanadi.