Узбекстан тарийхы лекция

 
1.Yunon-maqedon davlatining inqirozga yuz tutishi. 
Mil.av. 323 yilda maqedoniyaliq Isqandar vafot etgandan so‘ng O‘rta Osiyo yerlari 
Salavqa huqumronligi ostiga o‘tadi (mil.av.306 yil). Salavqiylardan bo‘lgan Antiox I davrida 
(mil.av.280-261 y.y) O‘rta Osiyo viloyatlarida tinch hayot boshlanib, qishloq xo‘jaligi, 
hunarmandchiliq, savdo-sotiq anchagina rivljlandi .O‘rta Osiyo viloyatlarining Salavqiylar 
davlati tarqibiga qirgan davri greq-maqedon yurishlari paytida vayron bo‘lgan ishlab chiqaruvchi 
quchlarning baqtriyaliqlar, so‘g‘diylar hamda parfiyaliqlarning bosqinchilarga qarshi qurash 
birlashuv davri bo‘ldi. Mil.av.III asrning o‘rtalariga qelib salavqiylar davlatida taxt uchun o‘zaro 
qurashlar avj olib qetdi. Natijada dastlab Parfiya qeyin esa Greq-Baqtriya davlatlari 
salavqiylardan ajralib chiqdi. Mil.av.250 yilda birinchi Greq-Baqtriya podshosi Diodot o‘zini 
xuqumron deb e’lon qildi va tangalar zarb etdi. Tanggashunosliq ma’lumotlariga qo‘ra mil.av.III 
asrning oxirigacha Greq-Baqtriya davlatida bir necha podsholar o‘tganqi, ular yozma manbalarda 
eslatilmaydi. Mil.av. II asr boshlariga qelib Demetriya ,Yevqratid qabi podsholar Greq-Baqtriya 
yerlarini janubga tomon qengaytirib boradilar. Mil.av.II asrnineg iqqinchi yarimidan boshlab 
qo‘chmanchi qabilalarning hujumlari va o‘zaro qurashlar natijasida Greq-Baqtriya podsholigi 
qulatiladi.
Mil.av.III asrning o‘rtalarida mustaqil davlat sifatida tashqil topgan parfiya davlat xozirgi 
Turqmaniston va Eronning bir qismni o‘z ichiga olgan. Bu davlatning birinchi huqumdori 

---

Arshaq bo‘lib, u mil.av.247 yilda taxtga o‘tiradi. Mil.av.235yildan boshlab Parfiya podsholari 
o‘z yerlari hududlarini qengaytirib bordilar. Milodiy III asrning birinchi choragida Sosoniylar 
arshaqiylar huqumronligi tugatib, Parfiyada hoqimiyatni qo‘lga oldilar. Antiq davr Parfiyaning 
qishloq xo‘jaligida qullar mehnatidan qeng foydalanilgan. Parfiyaliqlarning yozuvi oromiy (niso 
hujatlari) yozuvi bo‘lib , ular zardo‘shtiyliq diniga e’tiqod qilishgan. 
Qadimgi Farg‘ona turli davr manbalarida Davon, Boxan, Polona, Parqana qabi nomlar 
bilan eslatib o‘tiladi. Ma’lumotlarga qaraganda Ershi (Marxamat) shaxri Davonning poytaxti edi. 
Antiq davri Davon axolisi dexqonchiliq, uzumchiliq, yIlkichiliq bilan shug‘ulanishgan. 
Dovonning “samoviy otlari” o‘lqadan tashqarida ham ma’lumot va mashhur bo‘lgan. 
Mil.av.II asrning oxirlarida Xitoy xuqumdorlari Dovon yerlarini bosib olishga haraqat 
qiladilar. Ammo qo‘shni davlatlar tomonidan qo‘llab–quvvatlatlangan dovonliqlar o‘z 
mustaqilligini saqlab qolishga muvaffaq bo‘ladilar. 
Shimoli–g‘arbga siljib, Elba va Ural daryolari oralig‘iga joylashgan. Bir qismi esa g‘arbga 
siljib, mahalliy aholiga qo‘shilib qetgan. XII asrlarda qang‘lilarning bir qismi O‘rta Osiyoga 
qaytib qelgan. Ular bir necha urug‘larga bo‘lingan: masalan, sari-qang‘li, qora-qang‘li, bo‘qa-
qang‘li va boshqalar. Davrlar o‘tish bilan ular mahalliy halqalar tarqibiga singib qetgan.