Узбекстан тарийхы лекция

3.Temuriylar davrida xattotliq tasviriy san`at va musiqa madaniyati 
Bu sohada Mirali Tabriziy, Shayx Muhammad, Junaid Naqqosh, Temuriylar davrixattotligi va 
naqqoshligi maktabi atoqli vakillari: Sultonali Mashhadiy, Abdujamil Kotib, Darvesh 
Muhammad Toqiy, Mirali Qilqalam, Sulton Muhammad Nur va boshqalarning ijodi benazirdir. 
Masalan, nastalik xatining mislsiz ustozi, «Qiblat ul-kuttab» (Kotiblar peshvosi) unvoni sohibi 
Sultonali Mashhadiy A.Navoiy va H.Boyqaroning ko`plab bebaho qo`lyozmalarini kitobot 
holiga keltirishda katta zahmat chekkan. Bundan tashqari Nizomiy, Farididin Attor, Xo`ja Xofiz, 
Sa`diy Sheroziy, Husrav Dehlaviy, Abdurahmon Jomiy singari mumtoz adabiyotimiz 
daholarining ko`plab asarlari ham uning betinim sa`y-harakatlari bilan ko`chirilib, avlodlarga 
armug`on etilgan. 
 
Tasviriy san`atda Shamsiddin Muhammad ibn Abdulhay, Shayx Turoniy, Abdulla Hiraviy, 
Ustoz Gung, Ustoz Jahongir nomlari alohida ko`zga tashlanib turadi. Ular chizgan yorqin 
tasvirlar, portretlar, tabiat manzaralari yohud jang tafsilotlari o`zining tabiiyligi, tiniqligi va 
originalligi bilan kishini hayratga soladi. 
Amir Temur nabirasi (Shohruh Mirzo o`g`li) Boysunqur Mirzo homiyligida bunyod topgan 
o`ziga xos badiiy akademiya rolini o`ynagan uning Nigoristonida ijod qilgan ko`plab 
mo`yqalam sohiblari tomonidan mukammal tarzda ishlangan son-sanoqsiz rangli tasvirlar, 
miniatyura namunalari, kitob bezaklari, chunonchi, hind xalqi eposi «Kalila va Dimna», 
Sa`diyning «Guliston», Firdavsiyning «Shohnoma», Nizomiyning «Xamsa» va boshqa asarlarga 
ishlangan tasviru bezaklar hanuzga qadar ham o`z ahamiyatini saqlab kelmoqda. 
 
Musavvirlik san`atining tengi yo`q yulduzi Kamoliddin Behzod (1455- 1537) ijodi ham 
Temuriylar davri san`atining yuqori cho`qqisi hisoblanadi. Uning mo`yqalamiga oid hadsiz-
hisobsiz rangin tasvirlar, chunonchi, Yazdiyning «Zafarnoma», Jomiyning «Salomon va Ibsol», 
Sa`diyning «Bo`ston» va «Guliston», Nizomiyning «Xamsa» asarlariga ishlangan miniatyura 
namunalari yohud Hirotdagi «Bog`i Behisht», «Ov qilayotgan Bahrom Go`r», «Tuyalar jangi» 
tasvirlari va shunga o`xshash rassomchilik asarlari bu tug`ma ijodkor iste`dodining yuksak 
mahorati namunalaridir. 
Temuriylar davri madaniy hayotida musiqa san`ati ham alohida o`rin tutgan. Alisher Navoiy 
«Mezonul-avzon» asarida xalq qo`shiqchiligining sakkiz turi rivojlanganligini qayd etadi. Bular - 
tuyuq, changchi, turkiy, orzuvoriy, muhabbatnoma, mustahzod va shu kabilar. Amir Temur 
davrida san`at va musiqa olamida mashhur bo`lgan siymolardan biri Abduqodir Go`yanda (1334-
1435) bo`lib, uning hayotining katta qismi Samarqandda kechgan. Temuriylar davri musiqa 
san`atida Hirot ijodiy muhitining o`rni benihoya katta bo`lgan. Hirot musiqashunoslari o`z 
ijodlarida Navoiyning she`r va g`azallaridan keng ijodiy foydalanganlar.