Узбекистон



Download 0,53 Mb.
bet3/22
Sana24.02.2022
Hajmi0,53 Mb.
#228685
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   22
Bog'liq
Soliq yuki kurs ishi

Соликларнинг объектив зарурлиги.

Соликларнинг объектив зарурлигини бозор иктисодиётига утиши шароитида икки холат билан ифодалаш мумкин: биринчидан, давлатнинг катор вазифаларини маблаг билан таъминлаш зарурлиги, иккинчидан, бозор иктисодиёти конун-коидалари. Давлатнинг бажарадиган функциялари ва вазифалари куп ва бозор иктисодиёти ривожлана бориши билан баъзи ижтимоий химояланган бозор муносабатларига мос келмайдиган вазифалар йукола борса, янги вазифалар пайдо була бошлайди. Масалан, маъмурий буйрукбозлик давридаги давлатнинг халк хужалигини хамма сохасига аралашиш взифаси натижасида корхоналар фаолиятини куп томонларини бюджет оркали молиялаштирар эди. Хозир республикамизда хилма-хил мулк шаклларининг (хусусий, акционер, коллектив ва б.) пайдо булиши давлатнинг улар фаолиятига ха деб аралашувини ёктирмайди, кабул килмайди. Чунки, бозор иктисодиёти эркин иктисодиёт, бу ерда хар бир хужалик субъекти эркин фаолият курсатади, бутун фаолиятига узи жавоб беради. Давлатнинг улар фаолиятига аралашуви факат конун йули билан, яъний соликлар оркли булади.


Бозор иктисодиётига утиш даврида давлатнинг янги вазифалари пайдо булади. Буларга бизнинг республикамизда кам таъминланганларга ижтимоий ёрдам курсатиш, бозор иктисодиёти инфратузилмасини (саноатда, кишлок хужалигида, молия тизимида) ташкил килиш киради. Шу ерда давлат кучли социал сиёсат тадбирларини амалга ошириш учун пенсионерлар, нафакахурлар, талабалар, куп болали оналар ва бошкаларни купрок маблаг билан таъминлаш зарурлигини англаб чекланган товарлар бахосидаги фаркни бюджет хисобидан коплайди ва уларга бошка харажатларни давлат хисобидан амалга оширади, махаллаларда кам таъминланганларга моддий ёрдамлар ташкил этади. Шу билан бирга, "Узбекистан давлати жамият аъзолари осойишталигини саклаш максадида узининг мудофаа кобилиятини саклаб ва мустахкамлаб туришга, техника ва ук-дориларга хам маблаглар сарфлайди. Колаверса, давлат фукаролар хавфсизлигини саклаш, мамлакатда тартиб интизом урнатиш уни бошкариш функцияларини бажариш учун хам куплаб маблаг йуналтиришга мажбур. Бундай харажатларни амалга оширишнинг мажбурийлиги улар учун манбаа булган соликларни хам объектив зарур килиб куяди.
Давлатнинг бажараётган функция ва вазифаларини маблаглар билан таъминлашни давлат бюджети харажатлари мисолидан хам куриш мумкин. (Жадвалга каралсин.)
Жадвал 1

Бюджет харажатлари (млн.сум.)






2004 йил

Фоиз

2005 йил

фоиз

2006 йил

Фоиз

Жами:




100 %




100 %




100 %

Шу жумладан;
1.Социал маданий тадбирлар



















2.Ахолини ижтимойи химоя



















3.Иктисодий сохаларга



















4.Марказлашган инвестицияга



















5. Давлат ва суд идоралари бошкарувига



















6.Махаллий бошкарувга



















7.Вазирлар Махкамасининг резерви



















8.Бошка резерв ва харажатлар



















Махсус фондлардан харажатлар-жами



















Бюджет дефицити



















Маълумотлар курсатишича хамма соликлар бюджетга тулик туланганда хам давлатнинг куп киррали ва ижтимоий зарурий тадбирларини молиялаштиришга маблаглари етмайди. Бюджет даромадларининг харажатларига етмаган кисми (дефицит) давлатнинг кимматли когозлари, Марказий банкнинг киска муддатли кредитлари хисобидан копланади. 2003 йилдан бошлаб, бюджет дефицитлигини коплашга банк кредитидан воз кечилди ва ноинфляцион манбалардан фойдаланиш белгилаб олинди. Булардан хулоса шуким, солик туловчилар давлат бюджети ва бошка фондлардан тулаган туловларидан купрок маблаклар олар экан. Шуни хам эсда тутиш лозимки, давлат тугма ногиронларга, уруш инвалидларига, ёш оналар, куп болали оналарга давлатга бир сум даромад бермаса хам узининг фондаларидан пенсиялар, нафакалар бериб туради. Шундай килиб, бозор шароитида туланган соликлар унинг туловчиларига давлат хизматлари оркали ортиги билан кайтиб келади. Демак, бозор иктисодиёти шароитида соликлар алохида бир шахсга эмас, балки, жамиятнинг хамма аъзоларига кайтиб келади ва эквивалент характерга эга.
Бозор иктисодиёти эквивалентли иктисодиёт. Бу ерда хамма нарса сотилади: махсулот, иш, хизмат, уларнинг киймати ва объектив зарурлиги бозорда олди-сотди муносабатлари оркали намоён булади. Бозор муносабатларида давлат хам унинг бошкарувчиси, хам асосий иштирокчиси (субъекти) булади. Бу ерда давлат иштироки унинг жамият учун ута зарур булган мамлакат хавфсизлигини таъминлаш, тартиб-интизом урнатиш, таълим тарбиявий тадбирлар, ахолини соглигини таъминлаш, мамлакатни бошкариш, дунё хамдустлиги мамлакатлари билан хар хил алокаларни урнатиш, бозор иктисодиёти инфратузилмаларини ташкил этиш ва ривожлантириш каби чора тадбирларни амалга оширишда уз ифодасини топади. Юкоридаги тадбирларни амалга ошириш харажатлари бозор шароитида эркин сотилиш лозим эди. Доимо, уни бозор «кутармайди». Сабаби иккита. Биринчидан, бу хизматлар мураккаб булганлиги бирорта юридик шахс, хаттоки энг йириги хам бажара олмайди. Иккинчидан, давлат хизматлари харажати алохида солик туловчилар учун жуда кимматга тушиши мумкин. Шунинг учун, давлатнинг бундай хизматларини «ижтимоий товарлар», тугрироги ижтимоий хизматлар деб аталади. Шу хизматлар хакини олиш давлат учун объектив зарур, чунки у хизматларга маблаг сарфланади. Бу хизматларни эркин сотиш йуклигидан давлат уни мажбурий унидиришни талаб килиб Олий Мажлисга мурожаат килади. Охиргиси давлатнинг бу харажатларини объектив зарурлигини эътиборга олиб, уни солик сифатида тасдиклаб беради. Бу ерда соликлар хукукий демократик асосга эга булади. Шунинг учун соликлар тугрисидаги маълумотлар туловчилар учун ойдин булиши лозим.




    1. Download 0,53 Mb.

      Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   22




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish