Узбекистон Республикаси Ташки Ишлар Вазирлиги

§
. Қонун бўйича мерос қолдириш………………………………………………………....239 
2
-
§
. Васият бўйича мерос қолдириш……………………………………………………….242 
3
-
§
. Зарурий мерос ҳуқуқи…………………………………………………………………..245 
4
-
§
. Меросни қабул қилиб олиш……………………………………………………………..247 
5
-
§
. Сингуляр сукцессия, легатлар ва фидеикомисслар …………………………………..250 
Глоссарий............................................................................................................259 

---

4 
К И Р И Ш 
 
Маълумки, мустақил Ўзбекистон Республикасида романо-герман ҳуқуқ 
тизимига кирувчи мамлакатлардан бири сифатида бўлажак ҳуқуқшуносларни 
тайёрлашда рим ҳуқуқига муҳим эътибор ажратилган. Ҳозирги кунда миллий 
ҳуқуқ тизимини янада такомиллаштириш ва замон талабларига мос 
келадиган етук ҳуқуқ тизимига айлантириш вазифаси ҳуқуқшуносларнинг 
янги авлоди олдида турган долзарб вазифалардан бирини ташкил қилади. Шу 
сабабли “Рим ҳуқуқи”ни яхши билмасдан туриб, тўла ҳуқуқий тафаккурга
эга бўлиш, замонавий ҳуқуқий фанларни тўғри тушуниш ва, ниҳоят, чуқур 
билимга эга бўлган ҳуқуқшунос-мутахассис бўлиб етишиш мумкин эмас.
Рим империяси милодий IV асрда таназзулга юз тутганига қарамай, рим 
ҳуқуқи асрлар давомида бир қатор мамлакатларга тарқалиш билан бирга шу 
мамлакатларнинг ҳуқуқ тизимига, хусусан, фуқаролик ҳуқуқи соҳасининг 
шаклланиши ва ривожланишига мустаҳкам замин яратди. Ўрта асрларда рим 
ҳуқуқининг 
кенг 
тарқалишига 
глоссаторлар 
деб 
аталувчи 
ҳуқуқшуносларнинг қўшган ҳиссалари беқиёсдир. Ўзининг мукаммал 
юридик техникаси ва юридик атамаларнинг аниқ ва тўғри ишлаб 
чиқилганлиги билан рим ҳуқуқи ҳозирги кунда ҳам ўзининг долзарблигини 
йўқотмайди. 
Рим ҳуқуқи жаҳон маданиятининг ёрқин дурдонаси сифатида
ҳуқуқшунослар билимини янада бойитишга хизмат қилиш билан бир қаторда
кўплаб махсус ҳуқуқий фанларни, чунончи, фуқаролик ҳуқуқи, фуқаролик 
жараёни ва хўжалик ҳуқуқи фанларини яхши ўзлаштиришга хизмат қилади. 
“Рим ҳуқуқи” фанини ўқитишдан мақсад бўлажак ҳуқуқшуносларда 
юридик атамалар ва юридик техника тўғрисида тасаввур ва тушунчалар 
ҳосил қилишдир. Мазкур дарсликнинг вазифаси Рим ҳуқуқий маданиятининг 
турли жиҳатлари бўйича чуқур билимларни талабаларга етказишга 
қаратилгандир. 
Бу 
вазифани 
амалга 
оширишда 
дарсликда 
Рим 
ҳуқуқшуносларининг таърифларидан, шарҳларидан, шунингдек, рим 
ҳуқуқининг машҳур қоида ва ибораларидан фойдаланилган.
“Рим ҳуқуқи” фанини ўқитиш жараёнида талабаларга назарий 
билимларни бериш билан бир қаторда бу фандан ўқитишнинг анъанавий ва 
илғор услубларини, жумладан, давра суҳбатлари, тест сўровлари, ёзма 
назорат ишлари, кейс-стади ва коллоквиумлар ўтказиш, масалалар ечиш 
орқали талабалар билимини янада бойитиш учун замин яратади.