Узбекистон Республикаси Ташки Ишлар Вазирлиги

 Ер сервитутлари.
Қишлоқ ер сервитутлари.
Қишлоқ ёки қишлоқ хўжалиги ер 
сервитутлари – 
jure praediorum rusticorum
илк Рим сервитутлари 
бўлиб, улар XII жадвал қонунлари бўйича маълум эди. Қишлоқ ер 
сервитутлари доимий бўлиб, асосий ер майдонининг эгаси бўлган шахс 
фойдасига ўрнатилган ҳуқуқ эди. Бу сервитут қўшни ер майдонидан
асосий ер майдонининг иқтисодий аҳволини яхшилаш мақсадида 
ўрнатилган. 
Қишлоқ хўжалик сервитутлари турли-туман бўлиб, бунинг сабаби 
сервитутлар ўз табиий бойликлари билан асосий ер майдонида қишлоқ
хўжалик ишлаб чиқариши учун хизматчи ер майдонидан фойдаланиш
йўли билан унинг эҳтиёжларини қондиришга қаратилганидан иборат эди.
Бундай сервитутлар асосий 3 гуруҳга: йўл сервитутлари, сув сервитутлари 
ва қолган бошқа сервитутларга бўлинган. 
а)
Йўл сервитутлари
асосий ер майдони эгасига хизматчи ер 
майдонидан ўз ерига ўтишни енгиллаштиришга қаратилган воситалар 
бўлиб, буларга хизматчи ер майдонидан пиёда ўтиш – iter, отга миниб 
ўтиш – actus ва аравада ўтиш – via каби сервитутлар кирган. 
б)
Сув сервитутлари
га эса, хизматчи ер майдонидан асосий ер 
майдонини сув билан таъминлашга қаратилган воситалар кирган. 
Буларга Рим ҳуқуқи манбалари бўйича aquae ductus – хизматчи ер 
майдонидан сувнинг эркин оқиб келиши учун ариқ олиб ўтиш; aquae
haustus – хизматчи ер майдонидан сув олиш ва pecoris ad aquam adpulsus
– хизматчи ер майдонида подани суғориш кирган. 

---

139 
в)
Қишлоқ хўжалик сервитутлари
га мазмунига кўра турлича бўлган 
сервитутлар кирган. Буларга ўзганинг еридан қум олиш – servitus harenae
foliendae (harenae eximendae); ўзгалар ерида оҳак тайёрлаш – servitus
calcus coquendae; ўзга ердан харсанг тош ёки руда олиб келиш – servitus
ut in tuum lapides provolvantur ibique posite habeantur ineque
exportentur; ўзга ердан ишком йиғиш – servitus pedamenta ad vineam ex
vicini praedio sumere; ўзга ерда олинган ҳосилни сақлаш – servitus ut
fructus in vicini villa cogantur coactique habeatur; ўзга ерда қўй ёки 
қорамол боқиш – servitus pascendi ва иқтисодий жиҳатдан зарур ва 
фойдали бўлган бошқа турли-туман сервитутлар кирган.