Узбекистон Республикаси Ташки Ишлар Вазирлиги

 
 
 
 
 
 
 
 

---

136 
5-§. Сервитутлар
 
Сервитутлар тушунчаси.
Сервитутлар
– 
servitutes
ўзгалар ашёсига
бўлган мулк ҳуқуқлари тизимида муҳим ўрин тутади. Сервитутларнинг
яхлит тизими Юстиниан даврида шаклланди. Ўзига хос бўлган хусусиятлар 
билан сервитутлар ўзгалар ашёсига (jura in re aliena) бўлган бошқа мулк
ҳуқуқларидан фарқ қилган. Гаров шартномасидан улар мустақил ва доимий 
ҳуқуқ бўлиши билан, шунингдек, узоқ муддатга тузилган ер ижараси
шартномасидан мулкдорнинг сервитут ўрнатилган ашёга нисбатан пассив 
ва бепул бўлган мажбурияти билан фарқ қилган. Аниқроғи, сервитутлар 
деб, мулкдорнинг бирон-бир ашёдан тўла ёки қисман фойдаланишга ёки
сервитут ўрнатилгунга қадар мавжуд бўлган бирон-бир ашёдан маълум 
даражада фойдаланиш ҳуқуқини амалга оширмасликдан иборат бўлган
сервитут ҳуқуқи эгасига нисбатан мустақил, доимий, бепул ва пассив
мажбуриятларига 
айтилган. 
Сервитутларга 
берилган 
бу 
таъриф
сервитутларнинг мулкдор томонидан кўрилгандаги моҳиятига тўғри келади. 
Бошқа тарафдан, сервитут ҳуқуқи эгасининг нуқтаи назаридан олиб 
қараганда, сервитутлар ўзгалар мулкига бўлган мулкий ҳуқуқларни 
англатган, сервитут ҳуқуқи эгаси ўзганинг ашёсидан бепул, умрбод 
фойдаланиш ҳуқуқини ёки мулкдордан ўз мулкидан маълум тарзда 
фойдаланмасликни талаб қилиш ҳуқуқини англатган. Сервитутларга 
берилган бу иккала таъриф Рим юристларининг асарларида мавжуд эмас,
асарларда фақатгина таъриф бериш учун зарур бўлган шарт-шароитлар бор 
бўлиб, улар 2 гуруҳга бўлинган: сервитут ҳуқуқини ўрнатиш учун зарур 
бўлган ва бу ҳуқуқ мазмунини чеклаш ёки рестрикция қилиш учун муҳим 
бўлган шарт-шароитлар. 
Сервитут ҳуқуқини ўрнатиш учун зарур бўлган шарт-шароитлар 
қуйидагилардан иборат: 
1)
сервитут ҳуқуқининг доимийлиги –