Узбекистон Республикаси Ташки Ишлар Вазирлиги



Download 5,01 Kb.
Pdf ko'rish
bet74/299
Sana18.11.2022
Hajmi5,01 Kb.
#867824
TuriДиплом
1   ...   70   71   72   73   74   75   76   77   ...   299
Bog'liq
РИМ ҲУҚУҚИ -дарслик

manumissiones
деб аталиб, унинг 3 тури мавжуд бўлган: 
manumissio 
vindicta, manumissio
testamento
ва
manumissio censu.
Қулларни озод 
қилишнинг қадимги шакли
manumissio vindicta
деб аталиб, бу усул бўйича
қулдор ўз қули ва вояга етган бирон-бир Рим фуқароси билан магистрат 
ҳузурига келган. Рим фуқароси – adsertor libertatis, яъни ҳокимият белгиси 
бўлган vindictaни қулга теккизиб, «hunc ego hominem liberum esso aio» – 
«бу инсон эркиндир» деган жумлани тантанали айтиб ўтган. Бунга жавобан 
қулнинг эгаси сукут сақлаган ёки қулни эркин деб эълон қилган. Сўнгра 
магистрат қулни Римнинг эркин фуқароси деб эълон қилган.


61 
Қулликдан озод қилишнинг иккинчи шакли
manumissio testamento
бўлиб, бу усул васиятнома ёки охирги хоҳишга кўра қулликдан озод 
қилишдан иборат эди. Бу усул 2 турга: шартсиз, яъни қулни деляция 
пайтида озод қилиш ва шартли, яъни бирон-бир шарт бажарилгандан кейин 
озод қилишдан иборат турларга бўлинган. 
Қадимги ҳуқуқ бўйича қулликдан озод қилишнинг яна бир тури 
manumissio censu
деб аталиб, бунда қул цензорларнинг солиқ тўлашга ва 
ҳарбий хизматга мажбур фуқаролар рўйхатларига киритилган. Рим 
фуқаросининг асосий мажбуриятларига эга бўлиш билан бирга, қул бу 
рўйхатларга киритилгандан кейин Рим фуқаросининг асосий ҳуқуқларини 
ҳам қўлга киритган. 
Классик давр ҳуқуқига, санаб ўтилган усуллардан ташқари, яна 2 та
янги усул киритилган: 
manumissio per epistolam
ва
manumissio inter 
amicos
.
Manumissio per epistolam
бўйича қулнинг эгаси қулни озод қилиш 
тўғрисида ёзма мактуб бериши керак бўлган ва унинг асосида қул озод 
қилинган,
manumissio inter amicos
бўйича эса, қул – қулнинг эгаси ўз 
дўстлари олдида қулни озод қилиш тўғрисида оғзаки ваъда бериш йўли 
билан озодликка чиқарилган. 
Классик давр ҳуқуқининг қулликдан озод қилиш масаласига киритган 
яна бир қатор янгиликларидан бири – қулдорларнинг қулларни озод қилиш 
жараёнида бир қатор чеклашларга эътибор беришидан иборат эди.
Принципат даврида қулдорлар, бир томондан – қулларнинг жуда кўплаб 
исёнларидан чўчиганлари, иккинчи томондан эса – қулларнинг 
латифундиялардаги меҳнатига қараганда, айнан қулларнинг ўзидан юқори 
фойда олишга ҳаракат қилган қулдорлар қулларни жуда кўплаб озодликка 
чиқара бошладилар. Бу ҳаракатлар латифундияларда ерларга ишлов 
берилишига тўсиқ қўйиш, шунингдек, Рим аҳолиси ижтимоий ҳолатининг 
сусайишига олиб келди. Бу ҳолатларга барҳам бериш мақсадида кўп 
соҳаларда ислоҳотлар олиб борган Август қулларни ҳаддан ташқари кўп 
озод қилишга қонуний чек қўйди. Бунда 
Fufia Caninia
(мил. ав. 2-йил) га 
биноан васиятнома бўйича озод қилинган қуллар сони 100 дан 
ортмаслигини талаб қилди. Бу қонун ортиқча наф бермагандан кейин, 
орадан 6 йил ўтгач, Август

Download 5,01 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   70   71   72   73   74   75   76   77   ...   299




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish