а106
жоймасканихудудигахизматкилувчибоглардавахиёбонлардаурнатилади.
Шундайускунадантурар-
жоймасканларихудудидабирдонаурнатилишигарухсатберилади.
6
кгс\см
2
гачабосимдагигазкувурларибиноларорасидаёкиариклартаъсиридабулг
анжойлардабинолардан
5
метргачаузокликдажойлаштирилади.
Бундакулланиладиганкувурларяхлитхолдагипулатданяхлитхолдаташкитанас
имахсусхимояланганхолдабулишиталабкилинади.
Турар-жой
масканинингэлектртаъминотишахарнингёкитуманнингэлектртаъминотидан
олинади. 6-10 кВ ли кучланишли юкори вольтли
электр кабеллари куча-йул
тармокларидан ахоли турар-жой масканидаги транформаторга уланади.
Трансформатордан электр энергияси паст вольтли тармок оркали ахоли турар-жой
масканларига узатилади. Трансформатор ускунаси якка холда шаклланган бинода
жойлаштирилади. Трансформаторлар сони ахоли турар- жой худудидаги
истеъмолчиларнинг сонидан ва кувватидан келиб чиккан холда аникланади.
2.6. Шахар суFориш тармоFи тизими
Шахар худудида арик; тизимининг кулланилиши
.Шахар
сугориш тизими кадим даврлардан Миср, Хитой ва Марказий Осиёда худудуларида
кулланиб келинган. Хозирги кунга келиб Европанинг Испания, Франция, Италия ва
Мухандислик тармоклари билан бинолар пойдевори орасидаги масофалар
Тармок номи
Оралик, м
Ичимлик сув тармоги
5
Окова сув тармогининг чикиши
3
Дренаж тармогининг чикиши
3
Газ тармоги:
-
урта
босимда
л
-
юкори босимда (6 кгс/см )
4 7
Иссикдик тармоги
2
Кучли ва алока кабеллари
0.6
Россия Федерациясининг куйи Поволжья, Украинанинг бир кисми, шу каби катор
давлатларда сугориш тизими кулланилмокда.
Марказий Осиёнинг нафакат кишлок хужалигида, балки ундаги
шахарларда хам сугориш тизими яхши ривожланган. Кадимги Самарканд шахри
Зарафшон дарёсининг кадимги номи билан аталадиган Сангардак булогининг
Жанубий ирмогидан таркаладиган манба билан сугорилган.
Хозирги кунда эса
Янги Самарканд Зарафшон дарёсининг Даргом ариги оркали сугорилади. Тошкент
шахри Бузсув, Анхор ва Ок-тепа арикдари таъсирида яхши ривожланган. Бухоро
шахри жануби-гарбий ва шимолий томонидан Зарафшон дарёсининг тугалланиш
ариклари таъсирида ривожланган. Андижон шахрининг режавий ечими Самарканд
билан Тошкент шахрига нисбатан Кора дарёнинг ирмоклари буйлаб ривожланган.
Худди шундай кадимги Туркманистоннинг Марв шахри Мургоб дарёси узани
буйлаб ривожланган. Эроннинг Исфахон шахри хам дарё буйлаб жойлашган.
Душанбе шахри эса Душанбе дарёси узанида жойлашган 20 гектарлик сунъий
кулнинг шаклланиши билан чамбарчас богликдир.
Унинг таъсирида шахар
марказида 420 гектардан зиёд истирохат боги ташкил этилган. Олма-ота шахрида
хам Катта Олма ота дарёси узанидан 120 гектарлик сув хавзаси барпо этилган.
Киргизистоннинг пойтахти Бишкек шахри буйлаб Аламидин ва Ала-алча дарё
ирмоклари ва Катта Чуй канали окиб утади. Таъкидланган ушбу шахарлардаги
ариклар тизими якин Шаркда жойлашган Ирок, Эрон, Афгонистон,
Туркия каби
бошка давлатлар шахарларида хам мавжуд.
1960-1970 йилларга келиб шахарларда куп каватли биноларнинг
кескин тараккий топиши шахар арик тизимининг урнига босимли ичимлик
сув тармогини ривожланишига олиб келди, натижада шахарларда арик
тизими аста-секинлик билан уз фаолиятининг йукота бошлади. Шу сабабдан
а103
а108
хам шахарларда кукаламзорларни сугоришнинг катта кисми ичимлик суви тармоги
эвазидан амалга оширилишга эхтиёж ошиб бормокда.
Натижада каровсиз колган
сугориш тизимига хизмат килувчи шахар арикдар ва ховузлар деярлик йуколиб
кетди.
Хрзирги кунга келиб шахар экологияси нуктаи-назаридан хамда шахарни
кукаламзорлаштириш максадида яна шахар сугориш тизимини кайтадан амалга
ошириш эхтиёжи тугилди. Ушбу талаблардан келиб чикиб, бугунги кунда
Самарканд
шахрида Жар ариги, Шар ариги, Богишамол ариги, Даштак ариги,
Обимашат ариги ва Беклар арикдари шахарнинг бош режаси асосида инженерлик
тайёргарлик талабларига тулик жавоб берадиган холда шахарнинг асосий куча ва
йул тармоклари элементи сифатида кайтадан шакллантирилди.
Шундай сугориш
тармоклари шахар худудида 600 км.га якин булиб, уларнинг 0,30 %и эса ЛИ-1
темирбетон лоток курилмадан иборат, колган кисми эса оддий арик сифатида
бунёд этилган.
Шахар худудида фаолият курсатадиган ариклар тизими шахарнинг бош
режаси асосида тузилган булиши шарт. Бунда арикларга куйиладиган асосий талаб
уларнинг табиий окимини таъминлашдан иборатдир.
Шахар сугориш
тармокдарининг таъснифи куйидагичадир:
Do'stlaringiz bilan baham: