Узбекистон республикаси олий ва урта махсус таълим

---

OLIY VA O’RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI   

ANDIJON DAVLAT UNIVERSITETI   

PEDAGOGIKA  FAKULTETI   

PEDAGOGIKA-PSIXOLOGIYA  TA’LIM YO’NALISHI 

3-KURS TALABASI  

КАРИМОВА  М. 

 

PEDAGOGIKA  FANIDAN 

“PEDAGOGIK  TEXNOLOGIYANING  ILMIY  NAZARIY  VA 

PEDAOGIK  ASOSLARI  MAVZUSIDAGI” 

MAVZUSIDAGI 

  

Kurs ishi  

 

Ilmiy  rahbar:                          A.Negmatova 

 

 

 

 

 

Andijon  2014 yi 

---

 

2 

  

I. KIRISH  

 

II. ASOSIY  QISM 

 

1. Pedagogik   texnologiyaning   nazariy   va ilmiy  asoslari 

2. Ta’limga   turlicha  yondashuvning   ta’lim  samaradorligini  oshirishdagi   roli 

3.  Yangi  pedagogik  texnologiya  qoidalari  va interfaol  usullar   

 

III. XULOSA 

 

FOYDALANILGAN  ADABIYOTLAR 

 

 

---

 

3 

 

KIRISH 

 

"Ta’lim  to‘g‘risida»gi  qonunda  ta’lim  muassasalarining  moddiy  texnika  va  axborot  bazasin  

mustaxkamlash  davom  ettiriladi,  o‘quv-tarbiya    jarayoni    yuqori  sifatli  o‘quv  adabiyotlari  va  ilgor 

pedagogik    texnalogiyalar  bilan  ta’minlanadi"  deyilgan.  Shunday    ekan,  pedagogik  texnologiya 

nima?  va u an’anaviy   ukitish  metodlaridan  nimasi  bilan  farklanadi? 

Keyingi  yillarda  matbuotda,  kuplab  ilmiy    anjuman  va  yigilishlarda,  eng  muximi  rasmiy  

xujjatlarda"  yangi  pedagogik  texnologiya",  "ilgor      pedagogik    texnologiya",  "  an’anaviy  pedagogik   

texnologiya",  «  innovatsion  texnologiya»  tushunchalari  kuprok,  tez-tez    foydalanilmokda.  Lekin  " 

pedagogik      texnologiya"    juda    xam    ommalashgan,    pedagogik    adabiyotlarda    odatiy    tushunchalar  

katoriga    kiritilgan    emas,    shuning    uchun    bu    tushunchaga      ta’rif    xam      turlicha      berilmokda  yoki  

talkin  etilmokda.  Jumladan,  Pedagogik    texnologiya    ukituvchi    tomonidan  ukitish  vositalari 

yordamida      ukuvchilarga    ta’sir  kursatish    va    bu    faoliyat    maxsuli      sifatida        ularga    oldindan   

belgilab    olingan,    shaxs    sifatlarini    shakillantirish    jarayoni      deb      ta’riflasak    buladi.    V.    Fevelov   

ta’rificha    "  ma’lum    ta’lim    boskichida    bitiruvchi    shaxsi    modeli    asosida      ukuv    shaxsini  

shakillantirish,    rivojlantirish    va      tayyorlovchi    kompleks      uzaro      boglik    va    uzaro      ta’sir    etuvchi  

blok    va    tizimlar    pedagogik  texnologiya    deyladi.    Bularning      xammasidan      xam    eng    dikkatga   

sazovori    YuNESKO  bergan   ta’rif    e’tiborga    loyik. 

"Pedagogik  texnika"  -  bu    ta’lim    shakillarini      optimallashtirish    vazifalarini    uz    oldiga  

kuygan  ,  texnik  va    inson    imkoniyatlarini      va      ularning    boglikliklarni    xisobga    olgan    xolda   

butun      ukitish    va    uzlashtirish      jarayonini      yaratish,  kullash    va    belgilash    tizimi    usullaridir.  

Ushbu    ta’rifda    eng    muximi,    bu    "  Tizimli      usul"    kolganlari      pedagogik      texnologiyani    tizim  

sifatida    xarakterlab    beradi    xolos.    Ta’limga    boshkacha    yondashuvlardan  farkli    ularok    tizimli  

yondashuv    pedagogik    texnologiyani        eng      asosiy,  belgisi    yoki    xususiyati    xisoblanadi    Uktish   

maksadlari,    uning    mazmuni    ukitish    va      ta’lim    metodlarini,  natijalarini    nazorat    va    baxolashni  

uzaro      bogliklikda    loyixalash-  an’anaviy    ukuv    jarayonida  mana  shular  yetishmaydi.  Masalan: 

Kupincha  ukitish,  ta’lim  jarayoni        belgilayotgan  axborotlarni  eslab  kolishdan  iborat      xalos,  va 

xolanki  ta’lim  jarayoni  shaxsni        keyingi,  mustakil  bilish  faoliyatini  tashkil    kilish    bajarish  va 

kasbiy  muammolarni  yechishga   karatilgan    bulmogi   zarur. 

Pedagogik  texnologya  juda  kuplab,  utishi      pedagoglarning  orzu  -  umidlariga  mos  keladi.  

Didaktikani    asoslashda    Ya.A.  Komenskiy  XVII    asrdayok  ta’limni  shunday  umumiy  tartibni 

topishga    xarakat  kilganki  uning  natijasida  "vakt",  predmetlar,  va  metodlar  ustalik  bilan  moxirona  

taksimlansin. 

---

 

4 

Dunyoda        pedagogika    fani      ilmiy  -  texnika    tarakkiyotini      ta’sirini      sezgan    xolda      va 

psixologik,  kibrnetika,  tizimlar  nazariyasi,    boshkaruv  nazariyasi  va  boshka  fanlarni  uzaro  

bogliklikda  faol  innovatsion  jarayonlar  xolatida      bulib  inson  ichki  boyliklarini  samarali    

rivojlantirishni  ruyobga  chikarishga  boy    imkoniyatlari  beradi. 

Pedagogik  texnolgiya,  dastlab  ukitishning        reproduktiv  darajasini  ishlash  uchun  xizmat 

kilgan.  Reproduktiv  ta’lim  xar  kanday  ta’limning  zarur    komponenti  xisoblanib,  u  ma’lum  ukuv 

fanlari    darajasida  tuplangan  insoniyat  tajribalarini   uzlashtirish   bilan  boglik. 

Ukuvchida  ma’lum  bilim  va  kunikma    "asoslarini"  yaratibgina  kolmay,  ukitishning 

samarali    tadkikot  izlanuvchan   metodlariga  utish   mumkin. 

Sanoatda    minglab,  natijalari    kafolatlangan      texnologik      jarayonlar      ishlab      chikilgan  

bulib,    ular      xech      kanday    shaxsga        va        uning      imkoniyatlariga    boglik      bulmasdan,    fakat   

zarur      texnik        xujjatlariga        rioya      kilinsa      buladi.      Bunday      sanoat        texnologik      jarayonlarni 

asosi    ishchi    chizmalar      va      detallarin    yigish    chizmalari    bulsa    bulgani.      Ushbu      talablarga    anik   

rioya    kilish    detallarni    uzaro    almashtirishni    ta’minlaydi,    texnologik        jarayonlarni      kaytarish  

operatsiyalari  ,  kayd  etuvchi   texnologik    siklllarni   tashkil    etadi.   

Pedagogikada    kaytariluvchi    sikllarni    yaratish    kiyin.    Bunga    ukuv        vazifalarining   

xilma  -  xilligi  ,    ta’lim      mazmuni    elementlarini    turlichaligi,  ukuv        materialini    xilma    -    xilligi  ,  

ukuvchilarni    uziga      xos    xususiyatlarining    bilimlarni      uzlashtirishi,    bilish      faoliyatining    tashkil  

etishdagi   aloxidaligi   xalakit   beradi. 

Shunga    kramay,    AKSh  da    buyuk    olimlar,    B.Blum,  D.Kratvol,  N.Gronlund    va  

boshkalarning    xarakati    bilan    oldindan    rivojlantirilgan      natijalarga    erishilishni  kafolatlaydigan   

kaytalaniluvchi    pedagogik      sikllarni    uz  ichiga    olgan      pedagogik        texnologiyalar      ishlab  

chikiladi.  Sanoatda    "  yukori    texnologiya"    degan    tushuncha      mavjud.  Odatda    u    juda    murakkab   

dastlabki    mablag    kuyishni,    fanning    oxirgi      natijalariga    tanlangan    va    maxsus    xodimlar  ,  

mutaxassislarin    tayyorlashni    ta’lab    etadi  .    Lekin,    bular    keyinchalik    rakobatbardosh,  

maxsulotning    yukori   sifatda     bulishini   va  natijada   katta   foyda    keltirishni  ta’minlaydi. 

Pedagogik    texnologiyaga      ta’limda      yukori      metodologik      nisbat    beriladi    va    u  ortikcha  

xarakat      talab    kilmaydi.  Bu    urinda        fakat    yukori      bilim,  tajriba      tarikasida    ukitilgan    50    ming  

boladan      75  %    shunday      natijaga      erishdiki,  odatda    bunday    kursatkichga    fakat  eng  a’lochi  

ukuvchilar    erishishlari   mumkin. 

Pedagogik      texnologiyani    egallash      Singapur,    Koreya    va    Yaponiya    uchun    9  -13  

yoshdagi    bolalar    uchun    matematikadan    oxirigi    uch    yilda    1  -3    urinlarni    egallash    imkonini  

beradi.  Bu    omillar    shuni    kursatadiki,    urta    maxsus    va    oliy      ukuv    yurti        professor    -  

ukituvchilari    uchun    pedagogik      texnologiyalarni    egallash    va    ularni    amaliyotda    kadrlar    va  

ta’lim  sifatini    kutarish   uchun   foydalanish   nixotda   zarur. 

---

 

5 

Shu 

nuqtayi 

nazardan 

olganda 

bugungi 

kunda 

o‘qitishda 

yangi 

pedagogik 

texnologiyalardan  foydalanish  muxim  masala  sifatida  va  muammo  sifatida  o‘rganilmoqda  Bizni  bu 

muammoni  tanlab  olishimizga  xam  ayni  shu  jarayonni  o‘rgani  va  natijada  boshlang‘ich  sinflarda 

o‘qitish  va  tarbiyalash  jarayonlarida  yangi  pedagogik  texnoligiya  usullaridan  foydalangan  xolda 

ta’lim  va  tarbiyani  tashkil  qilishni  samarali  jarayonlarini  ilmiy-nazariy  va  amaliy  jixatdan  taxlil 

qilib  ,ma’lum  ilmiy  xulosalart  chiqarishni  maqsad  qilib  oldik. 

 

 

 

 

---

 

6