Узбекистон республикаси олий ва урта махсус таълим вазирлиги низомий номидаги тошкент давлат



Download 9,49 Mb.
Pdf ko'rish
bet105/125
Sana12.04.2022
Hajmi9,49 Mb.
#547114
1   ...   101   102   103   104   105   106   107   108   ...   125
Bog'liq
Umumiy tilshunoslik (Ravshanxo\'ja Rasulov)

уцталмоц
феълининг семантик имконияти -
валентлик кобилияти гапда куйидаги актантлар (иштирокчилар, 
катнашувчилар) оркали намоён булади. Циёсланг:
У
цталди:
ким, нимани, кимга, нима сабабдан, каерда.
www.ziyouz.com kutubxonasi


Уцталди
милтицни
шуб^али одамга
эутиётдан
эгиик тагида
Тухтади
: нима, каерда, качон, нима сабабдан. 
Тухтади
Машина
уйнинг олдида
эрта тонгда
бензин олиги учун
Чимирди
: ким, нима сабабдан, нимани .
У
Чимирди

асабийлашиб
кошини
Хуллас, валентлик тахлил методи нутк фаолиятини, унинг 
муайян лисоний бирликлардан, уларнинг узаро семантик- 
синтактик 
муносабатга 
киришувидан 
таркиб 
топишини, 
нуткнинг хосил булиш механизмини дифференциал - семантик 
метод-компонент тахлил методи билан хамкорликда ёритиб 
беришига кура мухим ахамияти эгадир.
М устахкамлаш учун саволлар:
1. Валентлик тахлил методи кандай метод?
2. Суз валентлиги нима?
3. Феъл валентлиги нима?
www.ziyouz.com kutubxonasi


1. Валентлик тахлил методи - сузнинг нутк фаолиятидаги 
семантик- 
синтактик, функционал фаоллигини урганади, 
унинг маъно жихдти билан боглик имкониятларини ёритади. 
Ушбу метод сузнинг 
маъноси асосида бошка сузлар билан 
семантик муносабатга киришувини, уларни узига бириктириш 
хусусиятларини текширади.
2. Суз валентлиги - сузнинг маъно имконияти - маъно та- 
лаби асосида бошка - талаб килинган сузлар билан бирикиши.
3. Феъл валентлиги - феълнинг семантик имкониятига кура 
гапнинг тузилишини, унинг кандай сузлардан таркиб топишини 
белгилайди.
7. 
Э ксперим ентал - фонетик тахлил методи
Фонетик 
системанинг экспериментал фонетика сохаси 
булиб, у нутк товушларини махсус техник воситалар, асбоблар 
ёрдамида урганиши билан мухимдир. Экспериментал фонетика 
нутк товушларини тадкик килишда экспериментал (ёки инст­
рументал) фонетик методдан фойдаланади. Экспериментал фо­
нетик метод нутк товушларини, просодемик ходисаларни (ма­
салан, интонация, пауза, ритм) урганишда товушларни ёзиб 
олувчи, уларни, мохиятидан келиб чикиб, тахлил килувчи мах­
сус техник воситалардан, асбоблардан фойдаланади.
Ушбу метод тилнинг товуш системасини текширишда бир 
катор махсус усулларни куллайди. Мазкур усуллар нутк то­
вушларини 
тадкик 
килиш 
максади 
ва 
вазифасидан, 
кулланиладиган, фойдаланиладиган тахлил воситаларининг ха- 
рактеридан келиб чикиб, уз ичида бир нечта турга булинади.
Экспериментал - фонетик метод уз ичида соматик, пневма- 
тик ва электроакустик (ёки электрографик) турларга булинади.
1. 
С ом атик усулнинг узига хослиги шундаки, у гапириш 
(сузлаш) физиологик жараёнларининг соматик (жисмоний, тана 
билан боглик) 
ифодасини текшириш оркали фонетик 
ходисалар хакида маълумот беради, хулоса чикарди .Бу
www.ziyouz.com kutubxonasi


жараёнда артикуляция аъзоларини суратга олиш, нутк аппара- 
тининг рентген тасвирини тушириш, нутк фаолияти давомида 
нафас олиш ва чикариш холатини улчаш каби жараёнлар сома- 
тик усулнинг фонетик ходисаларни - нутк товушларини текши- 
риш йуллари (приёмлари) сифатида хизмат килади. Демак, со- 
матик усул, умумийлик сифатида, кайд этилган йуллар, хусу- 
сийликлар оркали иш олиб боради.
2. П невм атик усуллар оркали эса нутк аъзоларининг талаф- 
фуз жараёнидаги харакати, хаво окимининг огиз, бурун ва 
бугиз бушлигидаги харакати натижасида хосил булувчи асосий 
овоз, товуш (тон) ва шовкинларнинг узгариши аникланади.
3. Э лектроакустик усуллар эса нуткнинг товуш хусусиятла- 
рини электр тебранишига узгартиришга асосланади1 . Демак, 
электроакустик усуллар нутк фаолиятидаги, фикр алмашиш 
жараёнидаги товушларни, уларга хос турлича хусусиятларни 
(масалан, чузиклик, кискалик, баланд-пастлик, охангдорлик, 
шовкин кабиларни) электр тебранишларга узгартириб, утказиб 
ёки электр тебранишлари нуктаи назаридан, унинг меъёрлари 
асосида тахлил килади ва мазкур ёндашувдан келиб чикиб, улар 
асосида нутк товушларини «бахолайди», тавсифлайди. Шунга 
кура айни усул электроакустик усул номи билан юритилади.
Хуллас, экспериментал - фонетик ёки инструментал - фоне­
тик метод нутк товушларининг артикуляцион ва акустик 
жихатдан аник, ишончли ва объектив таърифини, талкинини 
беради.
М устахкамлаш учун саволлар:
1. Экспериментал - фонетик тахлил методи кандай метод?
2. Экспериментал - фонетик тахлил методининг кандай 
куриниши мавжуд?
3. Соматик усул кандай усул?
4. Пневматик усул кандай усул?
5. Электроакустик усул кандай усул?
www.ziyouz.com kutubxonasi


1. 
Экспериментал-фонетик 
тахлил 
методи 
-
нутк 
товушларини, 
просодемик 
х д ц и сал ар н и
тадкик 
килади, 
уларнинг артикуляцион, акустик ва бошка жихатларини, 
хусусиятларини 

Download 9,49 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   101   102   103   104   105   106   107   108   ...   125




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish