Узбекистон Республикаси Олий ва Урта Махсус Таълим Вазирлиги Фаргона Давлат Университети


Маъруза №13-14: Бозор иктисодиёти шароитида мехнат ва



Download 307,15 Kb.
Pdf ko'rish
bet8/9
Sana24.02.2022
Hajmi307,15 Kb.
#197037
1   2   3   4   5   6   7   8   9
Bog'liq
Узбекистон Республикаси

Маъруза №13-14: Бозор иктисодиёти шароитида мехнат ва 
ижтимоий соха ходимларининг узига хос муаммолари. 
Режа 
1. Бозор иктисодиётининг ахамияти. 
2. Механт ва ижтимоий соханинг юзага келиши. 
3. Ижтимоий соза ходимлари муаммоларини хал этиш 
йуллари. 
Мулкий мустакиллик – кишиларни мулкка эгалик килиш 
бошкариш, фойда олиш ва хоказо учун бериладиган эркинлик, 
хукук, демократик хукукий давлат фукароларининг энг мухим 
хукукларидан бири. 
Узбекистоннинг мулк тугрисидаги конунида мулкий 
хукукларнинг барчаси курсатилган. Мазкур конуннинг 1чи бандига 
мувофик, Узбекистон Республикасида мол-мулкнинг мввхуд 
эканлигига ва унга нисбатан эгалик хукукининг булиши тан 
олинади, хар бир мулкдорнинг уз мулкига нисбатан хукукка эга 
эканлиги инкор этилмайди ва у тегишли конунлар оркали химоя 
килинади. Мулкдор бошкаларнинг эмас, балки узининг истаги, 
розилиги мойиллиги, хохишига кура уз мол-мулкига эгалик килади.
Мулкий хукукнинг асосий юридик мазмуни унга эгалик 
килишдан, фойдаланишдан уни тасарруф этиш билан боглик 
хукукий ваколатларидан иборат. Уз хукукий ваколат доирасида 
мулкдор бошка мулкдор шахсларнинг талаби ёки топширигиа 
биноан эмас балки узининг хохишинга кура уз мулкига эгалик 
килади. Хохласа узининг мазкур хукукий ваколатларини бошкаларга 
утказиши мумкин. Мулкдор уз хохиши билан мулкидан 
фойдаланади. 
Шунингдек 
узига 
зарур 
булган 
фойдали 
даромадларини ундириш учун ишлатади.
Мулкдор уз мулкига тегишли хукукий ваколатларини 
бошкаларга бериши мумкин. Масалан, мулк эгаси сифатида узига 
тегишли булган барча хукукий ваколатларни давлат корхоналарига, 
муассасаларга жамоат ташкилотларига ёки айрим жисомний 
шахсларга утказиши мумкин. Фукаролар мехнатдан фойдаланиш 
учун конунда барча мулк эгаларига, жумладан фукароларга тенг 
хукук берилган. Бу – конунда кузда тутилган жиддий ва энг мухим 
янгиликлардан биридир.
Утмиш шуро тузумида киши кишининг кучидан
фойдаланишга, гуёки йул куйилмаган бундай амалиёт гайриконуний 
ва уш ижтимоий тузумнинг хусусиятларига зид дейилган. Синфий 
карама-каршиликларга сабаб булувчи ходиса хисобланган. 


Эндиликда бозор муносабатларига утиш ва тадбиркорлик 
фаолиятини ривожлантириш максадида фукарлар узига тегишли 
мулкини купайтириш учун бошка фукароларни ёлланма мехнатга 
жалб килишлари мумкин. Фукароларгада утмиш тузум сундирилган 
мулкий мустакиллик хиссини 
уйготиш, мустахкамлаш 
– 
давлатимизнинг энг долзарб вазифаларидан биридир.
Мулкдорлар синфи бирон бир турдаги мулкка (кучмас мулк, 
ер майдони, кичик корхона, дукон ва шу кабилар) нисбатан тулик 
ёки кимматбахо когозлар оркали кисман сохиблик хукукини амалга 
ошираётган кишилар гурухи. Мулкдорлар синфи куп тармокли 
бозор иктисодиётининг ва адолатли демократик жамиятнинг 
ижтимоий негизидир. Бозор иктисодиёти ва бозор муносабатларини 
мулк сохиблдари булмиш синфлар, ижтимоий катламлар ва 
гурухларсиз тасаввур килиш мумкин эмас, бинобарин бозор 
иктисодий эркинлик узига хос мулкдор ахоли тоифаларини такозо 
этибгина колмасдан уларни яратади хам.
Башарият тарих шундан шохидки ва шохидлик берадики, 
айнан шу синф туфайли жамиятда баркарорлик, фаровонлик 
тараккитё устиворлашади, зеро ижтимоий эркинликка ва иктисодий 
тук ва фаровон хаётга эришишга интилиб, узини мустакиллик деб 
хис килган инсонгина янада унумлирок мехнат килади, инсон 
номига муносиб турмушга эришади, 
Мустакил Узбекистонда бошланган давлат курилиши 
ижтимоий сиёсий ва иктисодий туб бурилиш жамиятни янгилаш 
жараёни куп жихатдан мулкдорлар синфини шакллантириш билан 
бглик эканлиги чукур англанган холда бу масалани хвл этишга 3 
асосий йул билан ёндашмокда. 
1. Илгари танхо сохиб шуро давлати жамланган мулк 
хусусийлаштирилмокда, 
у 
мулкнинг 
хакикий 
яратувчилари ва эгалари булмиш мехнат жамоалари ва 
фукароларига берилмокда. 
2. Давлат корхона ва хужаликлари очик ва ёпик турдаги 
хиссадорлик жамиятларига, ишчи хизматчи ва дехконлар 
эса акциядор мулкларга айлантирилмокда, 
3. Давлат ва тижорат банклари турли жамгармалардан
имтиёзли 
кредитлар 
ажратиш 
оркали 
хусусий 
тадбиркорлар кичик ва урта бизнес вакиллари, 
хунармандлар, фермерлар сафи кенгайтирилмокда. 
4. Жамиятнинг уз тараккиётини таъмин этишдаги бирламчи 
вазифаси хусусий мулкни ижтимоий синфларни ва 
миллатлар ва элатларни йук килиш эмас. Бундай йулдан 
бориш накадар тахликали ва жамият хаёти учун фожеали 
эканлигини истеъдод даври яккол намоён килди. Вазифа 


давлат рахномалигида ва изчил илмий асосда жамиятда 
мавжуд мулкдорлик ва хусусий мулкчилдик тамойиллари 
ва мойилликларига эркинлик бериб, уларнинг янада ички 
жихатдан тафовутланиб боришига йул очишдир. Чунки 
жэамиятдаги, 
ишлаб 
чикаришдаги, 
миллий 
ривожланишдаги, 
иктисодиётдаги 
тараккитё 
тафовутланишининг чукурлашиб бришисисиз амалга 
ошмайди. Бу масалаларга шунинг учун хам катта эътибор 
бермок лозимки мулкдорлар синфи тушунчаси энг кенг 
тушунчалардан биридир. Бозор иктисодиёти ва бозор 
муносабатларининг ривожланиши жараёнларида бу 
синфнинг ичидан табакаланиб, фаркланиб, тафовутлашиб 
бориши 
мукаррардир. 
Хозирги 
вазифа 
мулкдор 
синфининг шаклланишига кенг йул очиб беришдир. Бу 
вазифани 
бажариши 
Узбекистоннинг 
илгор 
мамлакатларп каторига олиб чикишда хал килувчи 
омилдир. Бу маслани амалга оширошда давлатинг 
рахнамолиги шундан иборратки, у мулкдорга аник 
фаолият доирасини курсатиб бермокда, - урта ва майда 
тадбиркорликни хар томнлама рагбатлантириш. 
Назорат саволари 
1. Бозор иктисодиёти жараёнида социал ходимининг урни? 
2. Механт ва ижтимоий соха ходимларининг узига хос муаммолари? 
Таянч иборалари: 
Мехнат, ижтимоий соха, социал муаммо, бозор иктисодиёти, механт 
фаолияти, мехнат тури, иктисодий хаёт, ижтимоий тизим, ракобат 
бошкариш, ишлаб чикариш, корхона ва ташкилотлар 
Адабиётлар: 
1. 
Каримов И.А. Узбекистон иктисодий ислохотларни 
чукурлаштириш йулида. Т. 1995йил. 
2. 
А.Жалолов., К Холназаров. Мустакиллик изохли илмий 
оммапоб лугат. Т. шарк. 1998йил. 318 бет. 
3. 
Халк сузи газетаси 1999йил 13 октябрь. «Бой табии йресурслар 
Узбекистоннинг иктисодий ривожланришига олиб боради». 



Download 307,15 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish