Узбекистон республикаси олии ва урта махсус таълим вазир



Download 82,94 Kb.
bet7/7
Sana20.06.2022
Hajmi82,94 Kb.
#685995
1   2   3   4   5   6   7
Bog'liq
Kurs ishi Fayzieva D

.
I


Wondershare
PDFelement


Тижорат банклари кредитларининг бахоси хар доим ижобий булиши, яъни инфляция даражасидан юкори булиши лозим. Шу сабабли тараккий этган мамлакатларнинг банк амалиётида реал фоиз ставкаси кулланилади.
Реал фоиз ставкаси кредитнинг номинал фоиз ставкасидаги инфляциянинг усган кисмини хисобга олган холдаги даражасидир.
Ахоли тадбиркорлигини кредитлаш жараёнига бевосита таъсир курсатувчи мухим омиллардан бири кредит олувчи тадбиркорлик субъектининг кредит туловига лаёкатлилиги хисобланади.
6-жадвал
“Агробанк” АТБ томонидан кишлок хужалиги ишлаб чикарувчиларига берилган кредитлар таъминоти таркиби21 (фоизда)

Курсаткичлар

2014 й

2015 й

2016 й

2017 й

2018 й

Кучмас мулк

6,7

6,6

7,4

8,7

9,2

Асбоб-ускуналар

3,1

1" 4,3

3,4

3,1

2,9

Сугурта полиси

34,7

40,1

33,2

30,6

31,4

Кафолатлар

50,4

48,5

53,2

56,1

54,2

Бошка таъминот турлари

',1

0,5

2,8

1,5

2,3

Таъминотлар- жами

100

100

100

100

100


Жадвал маълумотларидан куринадики, “Агробанк” АТБ томонидан дехкон ва фермер хужаликларига берилган микрокредитларнинг таъминоти таркибида кафолатлар ва сугурта полислари асосий урин эгаллайди. Ушбу сугурта полисларининг 90 фоиздан ортик кисми давлат сугурта компанияси булган “Узагросугурта” АЖ компаниясининг сугурта полисларидир. Бунинг сабаби шундаки, давлат эхтиёжлари учун етиштириладиган пахта ва галла хосили учун бериладиган имтиёзли кредитлар “Узагросугурта” АЖ компанияси томонидан сугурта килинади.
Жадвал маълумотларига кура, “Агробанк” АТБ томонидан дехкон ва фермер хужаликларига берилган микрокредитларнинг таъминоти таркибида асбоб-ускуналар ва кучмас мулк кичик салмокни эгаллайди. Бу эса имтиёзли кредитлар микдорининг кичик эканлиги билан изохланади. Тижорат


21 АТБ “Агробанк” йиллик хисобот маълумотлари асосида тузилди. www.agrobank.uz
38





Удалить Водяной Знак


Wondershare
PDFelement


банклари томонидан кишлок хужалиги ишлаб чикарувчиларини микромолиялашда юкори ликвидли гаров объектларининг мавжудлиги мухим уринга эга. Бунинг сабаби шундаки, кишлок хужалиги ишлаб чикарувчиларида пул окимининг заифлиги уларни кредитлаш жараёнидаги кредит риски даражасининг юкори булишига сабаб булади. Уз навбатида, кишлок хужалиги ишлаб чикарувчиларида пул окимининг заифлиги иктисодиётда туловга лаёкатсизлик муаммоси мавжудлиги, кишлок хужалиги махсулотлари бахоларининг усиш суръати билан саноат махсулотларининг усиш суръатлари уртасидаги номутаносиблик мавжудлиги каби сабаблар билан изохланади.
Тахлил натижалари курсатдики, 2014-2018 йилларда “Агробанк” АТБ томонидан дехкон ва фермер хужаликларига берилган микрокредитлар учун олинган таъминот микдори ошиб борган. Бу эса мазкур давр мобайнида берилган микрокредитлар микдори ошиб борганлиги билан изохланади.
7-жадвал.
АТБ Агробанк томонидан кишлок хужалигига ажратилган кредитлар буйича шакллантирилган захиралар туFрисида маълумот (01.г1.2019 йил холатига, млн.сумда)22

Жами

ста дарт

субстандарт

коникарсиз

шубхали

умидсиз

2929249

2 88833

110

11788

7551

120965

Жамига нисбатан (%да)

95,2

0,1

0,4

0,3

4,1


АТБ Агробанк банкда кредит портфели хажми йил сайин ошиб борганлигини куришимиз мумкин. Шу билан бирга кредитларнинг сифат даражаси хам узгариб борган. Айникса, 2018 йилда стандарт ва умидсиз кредитларнинг улуши юкори хисобланади. 2018 йилда ташкил этилган захираларнинг катта кисми, 99,3 % и ушбу кредитларга тугри келмокда.
Банк томонидан активлардан куриладиган захираларни коплаш учун ажаратилган захиралар микдорига эътибор каратадиган булсак, уларнинг


22 АТБ “Агробанк” йиллик хисобот маълумотлари асосида тузилди. www.agrobank.uz
39


Удалить Водяной Знак Г




Е


микдорини йиллар кесимида усиш тенденциясига эга булаётганлигини куриш мумкин.
Банкларда коникарсиз, шубхали ва умидсиз кредитларнинг муаммоли актив ёки кредит деб аташимиз мумкин.
Узбекистон Республикасида муаммоли кредитлар келиб чикишининг асосий сабабларини куйидагича туркумлаш мумкин:

  • кредит олувчининг молиявий курсаткичларини, кредит маблагларидан фойдаланиш буйича бизнес-режаларини, инвестицион лойихаларнинг техник-иктисодий асосланишини паст даражада тахлил килиниши;

-карздорнинг кредит маблагларидан фойдаланиши устидан мониторингни сифатсиз олиб борилиши, яъни карздорнинг молиявий холатини ёмонлашиши, пул окимларининг са лбий динамикаси холатларида кредитни реструктуризациялаш хамда кредитнинг статусини узгартиришни хам камраб олувчи чораларни уз вактида курмаслик;

  • банклар хамда хужалик юритувчи субъектлар фаолиятига турли давлат органларининг аралашуви;

  • миллий валюта делальрацияси, яъни хорижий валютадаги кредитлар буйича инвестицион давр мобайнида айирбошлаш курсларида ортикча фаркнинг пайдо булиши.

Муаммоли кредитларни бартараф этиш амалиёти самарали булиши учун уларнинг келиб чикиш сабабларини аниклаш, таснифлаш муаммоли кредитларни бартараф этиш жараёнининг асосий ва дастлабки боскичларидан биридир.Узбекистон Республикаси Вазирлар Махкамасининг 2000 йил 19 майдаги “Тижорат банкларининг кичик тадбиркорликни ривожлантиришда катнашишини рагбатлантиришга доир кушимча чора- тадбирлари тугрисида”ги 195-сонли карори билан Махсус имтиёзли кредитлаш жамгармаси маблаглари хисобидан кредитлаш тартиби тасдикланди. Мазкур карорда ушбу жамгарма маблаглари хисобидан бериладиган кредитлар учун хисобланувчи фоизлар микдори Марказий банк
кайта молиялаш ставкасининг 50 фоизи хажмида белгиланган.
40




Удалить Водяной Знак Г


ХУЛОСА
Хулоса килиб айтганда, мамлакатни иктисодий ривожлантиришга каратилган узок муддатли стратегик максадни амалга оширишнинг мохияти мустакилликнинг дастлабки кунларидан бошлаб ва Узбекистоннинг жахон бозоридаги ракобатбардошлигини ошириш, мавкеини мустахкамлашга йуналтирилган таркибий узгаришлар хамда юксак технологияларга асосланган замонавий тармоклар ва ишлаб чикариш сохаларини жадал ривожлантириш сиёсатини асосий устувор йуналиш сифатида давом эттиришни такозо этади. Кишлок хужалигида иктисодий ислохотларни чукурлаштириш ва эркинлаштириш шароитида фермер хужаликларининг устувор ривожланишини таъминлаш оркали тармок баркарорлигига эришиш мумкин.

  1. Утиш иктисодиёти мамлакатларида, кишлок хужалиги корхоналарининг балансида юкори лшвидли гаров объектларининг етишмаслиги туфайли, булгуси хосилни гаровга олиш йули билан кредитлаш усули окилона усул хисобланади. Булгуси хосилни гаровга олиш куйидаги икки шартга таяниши гозм:

  • булгуси х' сил фьючерс шартномалари асосида катъий бахоларда сотилиши керак;

  • кургокчилик, табиий офатлар туфайли, булгуси хосилга зиён етган такдирда, бериладиган кредит суммаси ва унга хисобланган фоизлар сугурта компанияси томонидан тижорат банкига тулаб берилиши зарур.

  1. Тижорат банклари томонидан кишлок хужалиги корхоналарига

берилган кредитлар фоиз ставкалари салмокли кисмининг Давлат бюджети
маблаглари хисобидан субсидиялаштирилиши, биринчидан, тижорат
банкининг бериладиган кредитлар буйича фоиз туловларини уз вактида ва
тулик ундириш имкониятини оширади; иккинчидан, кредитнинг асосий карз
суммасини ундириш эхтимоли ошади, чунки фоиз ставкаси бериладиган
кредитнинг бахоси хисобланади. Узбекистон Республикасида иктисодиётни
эркинлаштириш боскичида тижорат банклари томонидан кишлок хужалиги
41




Удалить Водяной Знак Г


корхоналарига бериладиган кредитларнинг фоиз ставкаларини Давлат бюджети маблаглари хисобидан субсидиялаш амалиёти мавжуд эмас.

  1. Республикамиз кишлок хужалигида фермер хужаликларини ривожлантириш ерга хакикий мулкдорлик, мулкка эгалик хиссини кучайтирди. Бу эса, тижорат векселлари муомаласидаги таъминланмаган векселлар чикариш эхтимолининг олдини олади. Уз навбатида, тижорат векселларининг муомалага киритилиши фермер хужаликларига векселларни тижорат банкларига сотиш йули билан дисконтли кредитлар олиш имкониятини юзага келтиради. Тижорат банклари эса, вексел эмиссия килган фермерларнинг туловга кобиллик даражасидан келиб чиккан холда, уларни регресс хукуки ёки регресс хукукисиз сотиб олади.

  2. Тижорат банклари кредитлари фоиз ставкаларининг бекарорлиги, маълум даврий ораликларда уларнинг сезиларли даражада усиши кишлок хужалиги корхоналарининг банк кредитласидан фойдаланиш имкониятини пасайтиради.

Узбекистон Республикасида кишлок хужалиги ишлаб чикариш тармогини тижорат банкл ри томонидан кредитлаш амалиёти такомиллаштирилиши юзасидан куйидаги илмий таклиф ва амалий тавсиялар ишлаб чикилди:

  1. Узбекистон Республикаси тижорат банклари томонидан кишлок хужалиги ишлаб чикарувчиларига тижорат банклари томонидан бериладиган кредитлар фоиз ставкасининг камида 25 фоизини Давлат бюджети маблаглари хисобидан субсидиялаш тартибини жорий килиш лозим. Давлат томонидан фоизларни субсидиялаш, кишлок хужалик корхоналари куйидаги шартларни бажарсагина амалга оширилиши лозим:

  • хосилдорлик даражасининг вилоят уртача хосилдорлик даражасидан кам булмаслиги;

  • муддати утган карздорлик умумий дебитор-кредитор мажбуриятларидаги салмогининг 30 фоизидан ошмаслиги;


42




Удалить Водяной Знак Г


  • маълум бир кишлок хужалиги махсулотини етиштиришдаги умумий харажатлар вилоят харажатларининг уртача даражасидан ортиб кетмаслиги;

  • кишлок хужалиги корхонасининг кредит буйича фоиз ставкаларини уз вактида тулаб бориши.

Мазкур талабларнинг бажарилиши ишлаб чикарувчиларни селектив, манзилли куллаб-кувватлашни таъминлайди.
Мазкур таклифнинг жорий этилиши натижасида:

  • Давлат бюджети маблагларидан фойдаланиш самарадорлиги ошади;

  • тижорат банкларининг кишлок хужалигини кредитлашдан манфаатдорлиги кучаяди;

  • ишлаб чикарувчиларни бевосита субсидиялаш услубига нисбатан кредит эхтиёжини купрок каноатлантиради.

Кишлок хужалигини молиялаштириш буйича банк тижорат кредитлари фоизларини субсидиялаш учун зарур буладиган бюджет маблаглари хажмини хисоблаш шуни курсатадики, субсидиялаш суммаси кишлок хужалигига бюджет харажат ари суммаси билан таккосланганда унчалик катта булмаган салмок а эга.

  1. Узбекистон Республикаси кишлок хужалиги ишлаб чикарувчиларини тижорат банклари то мон ^дан факторинг ва форфейтинг кредитлаш шакллари оркали кредитлаш хажмини ошириш максадида ишлаб чикариш сохаси корхоналарига тижорат векселларини эмиссия килиш хукукини бериш лозим. Вексел муомаласининг мухим шартларидан бири - ушбу чикарилган векселларнинг товарлар билан таъминланганлиги булиб, “Узпахтасаноат” уюшмаси пахта заводлари, “Уздонмахсулот” уюшмаси корхоналари томонидан харид килинган кишлок хужалиги махсулотлари векселларнинг товар таъминоти вазифасини утайди. Векселлардан нотугри фойдаланишнинг олдини олиш максадида истисно сифатида уларнинг депозитар хисобваракларда накдсиз айланмасини амалиётга киритиш векселнинг утиши тасдиги хисобидан депозитар хисобвараклар буйича утказмалар кучирмаси хизмат килиши мумкин.


43




Удалить Водяной Знак Г


  1. Кишлок хужалигини кредитлаш билан шугулланаётган тижорат банкларининг ресурс базасини мустахкамлаш учун, энг аввало, улар томонидан бир йилдан ортик муддатга чикарилаётган облигацияларнинг эмиссия хажмини ошириш ва инвесторларнинг мазкур облигациялардан оладиган даромадларини фойда солигидан озод килиш лозим. Бир йилдан ортик муддатга чикарилган облигацияларнинг муомалага чикарилиши кишлок хужалиги ишлаб чикарувчиларининг узок муддатли кредитларга булган талабини сезиларли даражада кондириш имконини беради. Мазкур облигациялардан олинадиган даромадларнинг соликдан озод килиниши эса, уларнинг инвестицион фаоллигини оширади.


44




Удалить Водяной Знак Г


ФОЙДАЛАНИЛГАН АДАБИЁТЛАР РУЙХАТИ

  1. Узбекистон Республикасининг «Узбекистон Республикасининг Марказий банки тугрисида»ги конуни. 2019 йил 11 ноябрь. УРК-582-сон.

  2. Узбекистон Республикасининг «Банклар ва банк фаолияти тугрисида»ги конуни. 2019 йил 5 ноябрь. УРК-580-сон.

  3. “Фермер хужалиги тугрисида”ги Узбекистон Республикасининг Конуни. Т.: “Узбекистон”,1998 йил 30 апрель.

  4. Узбекистон Республикасининг “Лизинг тугрисида”ги Конуни, Т.: “Узбекистон”, 1999 йил 14 апрел.

  5. Узбекистон Республикаси Президентининг 2017 йил 7 февралдаги «Узбекистон Республикасини янада ривожлантириш буйича харакатлар стратегияси тугрисида»ги ПФ-4947-сонли Фармони.

  6. Узбекистон Республикаси Президентининг 2017 йил 2 сентябрдаги “Валюта сиёсатини либераллаштириш буйича биринчи навбатдаги чора- тадбирлари тугрисида” ПФ-5177-сонли Фармони

  7. Узбекистон Республикаси Президентининг 2018 йил 9 январдаги “Узбекистон Республикаси Марказий банкининг фаолиятини тубдан такомиллаштириш чора-тадбирлари тугрисида”ги ПФ-5296-сонли Фармони

  8. Узбекистон Республикаси Президентининг “Республика банк тизимини янада ривожлантириш ва баркарорлигини ошириш чора- тадбирлари тугрисида”ги 2017 йил 12 сентябрдаги ПК-3270-сонли Карори

  9. Узбекистон Республикаси Президентининг “Пул-кредит сиёсатини янада такомиллаштириш чора-тадбирлари тугрисида”ги 2017 йил 13 сентябрдаги ПК-3272-сонли Карори

  10. Узбекистон Республикаси Президентининг «Кишлок хужалигини техника базасини янада такомиллаштиришга доир чора-тадбирлар тугрисида»ги 2018 йил 4 январдаги 3459-сонли Карор

  11. Узбекистон Республикаси Президентининг «Пахта хома-шёси ва бошокли дон етиштиришни молиялаштириш тизимини тубдан


45




Удалить Водяной Знак Г


такомиллаштириш тугрисида»ги 2018 йил 28 февралдаги ПК-3574-сонли Карори

  1. Мирзиёев Ш.М. Буюк келажагимизни мард ва олижаноб халкимиз билан бирга курамиз.-Тошкент:“Узбекистон”НМИУ, 2017. - 488 б.

  2. Мирзиёев Ш.М Конун устуворлиги ва инсон манфаатларини таъминлаш - юрт тараккиёти ва халк фаровонлигининг гарови. - Тошкент: “Узбекистон” НМИУ, 2017. - 48 б.

  3. Абдуллаева Ш.З. Банк иши. Дарслик. - Т.: Иктисод-молия, 2017.732 б.

  4. Абдуллаев Ё.А., Коралиев Т.М., ва бошкалар “Банк иши”. Укув кулланма - Б.М.: Т.: “Iqtisod-Moliya”, 2009. - 576 б.

  5. Азизов У., Коралиев Т. ва б. Банк иши. Дарслик./ Т.: “IQTISOD- MOLIYA”, 2016 йил, 768 б.

  6. Узбекистон Республикаси Давлат статистика кумитасининг маълумотлари.

  7. «Тижорат банкларининг йиллик хисобот маълумотлари, 2012-2018

й.й.

  1. АТБ “Агробанк”н нг мол иявий хисобот маълумотлари

  1. Интернет сайтлари http//www.lex.uz- Узбекистон Республикаси конун хужжатлари туплами. http//www.cbu.uz- Узбекистон Республикаси Марказий банки веб сайти. http//www.uzreport.com-Узбекистон бизнес янгиликлари http//www.cbu.ru- Россия Федрацияси Марказий банки сайти. http//www.mf.uz-Узбекистон Республикаси Молия вазирлиги веб сайти. http//www.stat.uz-Узбекистон Республикаси Давлат статистика кумитаси

сайти
www.agrobank.uz-АТБ Агробанк расмий сайти


46


Download 82,94 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish