Узбекистон Республикаси "Метрология туғрисида"

Энг кам иш ҳақининг каррали
‎миқдорларида бир марталик
‎тўлов ставкаси
‎ (ҳар 10 млн сўмлик
‎сертификатлаштирилган
‎ маҳсулот тушим ҳажмига) ‎

1.‎	10 000 дан кўп бўлмаган‎	0,05‎
2.‎	10 000 дан юқори‎	0,025‎

Назорат саволлари:


1. Сертификатлаш нима?
2. Сертификат нима?
3. Сертификатлашнинг хусусиятлари қандай?
4. Маъмурий жавобгарликка кимлар тортилади?
5. Мажбурий сертификатлаш учун ким тўлайди?
6. Ишлаб чиқарувчилар (тадбиркорлар, сотувчилар, ижрочилар) томонидан мажбурий сертификатлаштириш қоидаларига риоя этилиши устидан давлат назорати ва назорати ким томонидан амалга оширилади?
7. Ўзбекистон Республикасининг “Сертификатлаштириш тўғрисида”ги қонуни қачон қабул қилинган?
8. Ўзбекистон Республикасининг “Сертификатлаштириш тўғрисида”ги қонунига қачон ва нима учун ўзгартиришлар киритилди?


4 – Амалий машғулот
Махсулот сифати туғрисидаги маълумотларни штрихли кодлаш
Режа:
1. Штрихли кодлаш.
2. Код ΑΑΝ-8.
3. 13-битли ва 8-битли рақамли кодлар.



Штрихли кодлаш ғояси 30йилларда АҚШ Гарвард бизнес мактабида пайдо бўлган ва бундай коднинг биринчи амалий қўлланилиши 60-йилларга бориб тақалади: АҚШ темирйўлчилари темир йўл вагонларини аниқлаш учун штрих-коддан фойдаланганлар. Товарларни штрих кодлашдан кенг фойдаланиш 70-йилларда микропроцессор технологиясининг ривожланиши туфайли мумкин бўлди. Умумжаҳон маҳсулот кодекси (ИПC) 1973 йилда АҚШда қабул қилинган ва 1977 йилда Европа кодлаш тизими ДОБ (Европа мақолалари рақамлаш) пайдо бўлди, у ҳозирда Эвропадан ташқарида қўлланилади.
Штрихли код турли кенгликдаги ўзгарувчан тўқ (шприцлар) ва ёруғлик (бўшлиқлар) чизиқлардан иборат бўлиб, чизиқлар ўлчамлари стандартлаштирилган. Штрих-кодлар махсус оптик қурилмалар - сканерлар томонидан ўқиш учун мўлжалланган. Сканерлар микропроцессорлар орқали зарбаларни рақамларга декодлайди ва маҳсулот маълумотларини компютерга киритади.
Хорижий мамлакатларда товарларнинг қадоқларида штрих-коднинг мавжудлиги мажбурий талабга айланган, уларсиз савдо ташкилотлари товарлардан воз кечиши мумкин. Бу халқаро савдога ҳам тегишли. Гап шундаки, бундай ахборот тизими товарларнинг камида 85 фоизи кодланганда тежамкор бўлибгина қолмай, балки кодлашнинг буюртмаларни йиғиш ва шакллантиришни тартибга солиш ва тезлаштиришга, товарларни қабул қилиш ҳисобини юритишга бевосита таъсири, юк ташиш, ҳужжатларни расмийлаштириш ва ҳисобга олиш, уларни сақлаш ва тарқатиш пайтида товарларни назорат қилиш.
Икки ДE кодлари энг кўп қўлланилади: 13-бит ва 8-битли рақамли кодлар, улар турли хил кенгликдаги чизиқлар ва бўшлиқларнинг комбинацияси. Энг тор зарба битта сифатида олинади. Ҳар бир рақам (ёки рақам) иккита зарба ва иккита бўшлиқдан иборат (9.1 ва 9.2-расм). 13-битли код мамлакат кодидан ("мамлакатнинг қ лаг"), корхона (фирма)-ишлаб чиқарувчининг коди, маҳсулотнинг ўзи коди ва назорат рақамидан иборат. ДОИ Ассоциацияси мамлакат кодларини ишлаб чиқди ва кодлардан фойдаланишни марказлаштирилган лицензиялайди. Масалан, Франция ўз мамлакатини намойиш қилиш учун 30-37 балл олди.


Италия - 80 - 87. Баъзи мамлакатлар учун кодлар уч хонали: 520 - Греция, 789 - Бразилия, Россия - 460, Эстония - 474, Венгрия - 599 (9.1-жадвал).
Ишлаб чиқарувчининг коди ҳар бир мамлакатда тегишли миллий орган томонидан тузилади. У мамлакат кодидан кейинги бешта рақамдан иборат.
Маҳсулот коди тўғридан-тўғри ишлаб чиқарувчи томонидан тузилади (бешта рақам). Коднинг декодланиши стандарт эмас, у маҳсулотнинг ўзига хос хусусиятларини (хусусиятларини) акс эттириши ёки фақат ушбу корхонага маълум бўлган маҳсулотнинг рўйхатга олиш рақамини кўрсатиши мумкин.
Текшириш рақами ДОБ алгоритмига мувофиқ сканер томонидан кодни ўқишнинг тўғрилигини аниқлаш учун мўлжалланган.
Код ДE-8 узунроқ кодни жойлаштириш мумкин бўлмаган кичик пакетлар учун. ДОБ-8 мамлакат коди, ишлаб чиқарувчи коди ва назорат рақамидан (баъзан ишлаб чиқарувчи коди ўрнига маҳсулотни рўйхатга олиш рақамидан) иборат.
Рақамли серия сканер томонидан ўқилмайди ва харидор учун мўлжалланган. Якуний фойдаланувчи учун маълумот фақат мамлакатни кўрсатиш билан чекланган, чунки мамлакат кодлари турли хил ихтисослаштирилган ва маълумотнома нашрларида эълон қилинган ёки маълумотлар банкларида мавжуд. тўлиқ чизиқча


код харид қилувчи савдо ёки ташқи савдо ташкилотларига товарларнинг келиб чиқиши тўғрисида аниқ маълумотларга эга бўлиш ҳамда сифат, хавфсизлик ва шартномага (шартномага) мос келмайдиган бошқа кўрсаткичлар бўйича мақсадли даъволар қўйиш имконини беради.
Россияда штрих кодлаш билан Автоматик идентификациялаш муаммолари ташқи иқтисодий ассоциацияси (УНИСCАН) шуғулланади, унинг вазифаси саноат, қишлоқ хўжалиги, савдо, транспорт ва бошқа ташкилотларга штрих кодлаш тизимлари ва товарларни автоматлаштирилган идентификация қилишда амалий ёрдам кўрсатишдир. . УНИСCАН ДЎда Россия ва МДҲ манфаатларини ифодалайди, у ДЎда Россия корхоналари учун рақамли кодларни ишлаб чиқиш ва уларни ўзининг маълумотлар банкига киритиш ҳуқуқига эга.
УНИСCАН асосида Россия Давлат стандарти стандартлаштириш бўйича "Автоматик идентификация" техник қўмитасини тузди ва унинг котибияти Россия Синов ва сертификатлаштириш маркази (Ростест-Москва) томонидан бошқарилади. Техник қўмитанинг мақсади - товарларни автоматлаштирилган идентификациялаш соҳасида стандартлаштириш. УНИСCАН Интербарcоде (Буюк Британия билан), Датасcан ва Датасис (Дания билан) қўшма корхоналарини ташкил этди.
Ҳукумат томонидан савдо, логистика, банк, транспорт, тиббиёт, қишлоқ хўжалиги ва бошқа соҳаларда штрих кодлаш тизимини жорий этиш бўйича Давлат дастури қабул қилинди. Дастур штрих-кодларни қўллаш ва ўқиш учун республикада техник воситаларни ишлаб чиқиш ва ишлаб чиқариш зарурлигини назарда тутади. Аммо халқаро қоидаларни ҳисобга олган ҳолда кодлашни стандартлаштириш муҳим эмас.
Республикада товарларга мажбурий штрих кодлашнинг жорий этилиши “Истеъмолчилар ҳуқуқларини ҳимоя қилиш тўғрисида”ги Қонуннинг бандларидан бири-истеъмолчининг харид қилинган маҳсулот тўғрисида зарур ва ишончли маълумот олиш ҳуқуқини амалга ошириш учун шароит яратади. Ишлаб чиқариш корхоналари учун штрих кодлаш қуйидагиларни амалга оширишга имкон беради:
• автоматлаштирилган бошқарув тизимларини ишлаб чиқишга кўмаклашиш,
• ишлаб чиқариш, омборхона, маркетинг соҳаларида бухгалтерия операциялари самарадорлигини ошириш;
• истеъмол қилинган ресурсларни таҳлил қилиш,
• ҳужжатлар ҳажмини камайтириш,
• товарлар ҳаракати ва маҳсулотни сотиш тўғрисида ишончли маълумотларнинг тизимли тўпламини ўрнатиш;
• бошқарув ва назорат органларига тезкор маълумотларни тақдим этиш. Бозор цивилизацияси даражасини ошириш учун штрих кодлашнинг аҳамиятини тушуниш Москва ҳукумати томонидан кўрсатилди, у "Москва истеъмол бозорида сотиладиган маҳсулотларни (товарларни) штрих кодлашни жорий этиш тўғрисида" ги Низомни қабул қилди. Унда товар ишлаб чиқарувчилар, улгуржи ва чакана савдо ташкилотлари учун товарларнинг ички ва ташқи қадоқларида штрих-кодларнинг мажбурий бўлишига оид талаблар белгиланган. Шу муносабат билан, товарларни ташишда кўрсатилган ҳар бир иштирокчи Низомда кўрсатилган қоидаларга риоя қилиши шарт.
Шундай қилиб, ишлаб чиқариш корхонаси бошқа бировнинг кодини сохталаштириш ёки қарзга олишнинг олдини олиш учун штрих кодни фақат УНИСCАНда рўйхатдан ўтгандан кейин ишлатиши мумкин. Улгуржи сотувчи этказиб бериш шартномасида рўйхатдан ўтган штрих кодига бўлган талабни киритиши керак. Улгуржи сотувчилар чакана савдо тармоғига этказиб бериш ёки штрих-код билан таъминланмаган маҳсулотларни сотиш ҳуқуқига эга эмас. Чакана сотувчиларга штрих-кодсиз товарларни сотишга рухсат берилмайди. Шу муносабат билан уларга назорат-касса машиналарини штрих-кодларни ўқиш учун мосламалар билан тўлдириш буюрилган.