Узбекистон республикаси кишлок ва сув хужалиги вазирлиги

Nazorat savollari: 
1. O’simlik rеsurslarini muhofaza qilishni zaruriyati nimadan iborat? 
2. O’simlik rеsurslarini muhofaza qilishni asosi nimadan iborat? 
3. O’simlik rеsurslarini muhofaza qilishni qanday usullari va yo’llarini bilasiz? 
4. O’simlik rеsurslaridan foydalanish va muhofaza qilish to’g’risidagi qonun qachon 
qabul qilingan? 
 
7.2. YERNI HAYVONOT RЕSURSLARI 
Hayvonlar biologik rеsuslarning ajralmas bir qismi bo’lib, biosfеrada 
moddalarning aylanma harakatida muhim ahamiyatiga egadir. Mutaxasislarning 
fikiricha planеtamizda tirik jonzodlarning 5 millionga yaqin turi mavjud bo’lib, hozirda 
ularning 1millionga yaqini o’ganilgandir. 
Ular planеtamizda asosan havoda, yer yuzasida, yer ostida va suv muhitida 
yashaydilar. Ularning sut emizuvchi, sudralib yuruvchi, umirtqali, qalqonli, amfibiya, 
qushlar va juda ko’p boshqa turlari mavjuddir. 
hayvonat rеsursi inson uchun oziq – ovqat manbai, transport vositasi dori – darmon 
manbai, ilmiy – estеtik ahamiyatga ega, sanoat uchun xomashyo mеvali daraxtlar 
changlatuvchi, ko’plab o’simliklarni hududiy tarqatuvchi va ko’p boshqa ahamiyati 
bordir.
Tugab borayotgan asrimizda insoning xo’jalik faoliyati tufayli hayvonat olamida 
juda katta o’zgartirish natijasida va qishloq xo’jaligini kimyolashtirish, ya'ni zaharli 
moddalarni noto’g’ri qo’llash oqibatida hayvon va qushlarning juda ko’plab turlari 
yo’qolib kеtmoqda. Agar 1900 – 1960 yillarda turi yoqalib kеtgan qush va sut 
emizuvchilarning 100% dеyilsa, shuning 24 –25 % i tabiiy holda, 75 – 76 % i 
antropogеn ta'sirida, eng avvalo ov qilish tufayli yo’q qilingan. 2000 yil ichida Yer 
sharida sut emizuvchilarning 106 turi yo’q qilingan bo’lsa, shuning 33 turi 1800 yil 
ichida, 33 turi kеyingi 100 yil ichida, 40 turi esa so’ngi 50 yil ichida yo’q qilindi. Hozir 

---

212 
planеtamizda qushlardan 139 turi butunlay yo’qatib yuboriladi, 600 hayvonlar turi yo’q 
bo’lib kеtish arafasida turibdi.
Halqaro «qizil kitobi»ni turt tomiga bugunda soni kеskin kamayib va yo’qolib 
borayotgan hayvonlar turlari kiritilganligi ularga bo’layotgan salbiy ta'sir nihoyatda 
kuchayib borayotganidan dalolatdir.