Uzbekiston mustakillikka erishgandan sung barcha so xal ar da erkin rivojlanish boshlandi

       MAVZUNING O`RGANILISH  DARAJASI:   Badiiy asarda so’zning o’rni, 

vazifasi  turli  ma’no  tovlanishlari,  nutq  ohangi  aliohida  ahamiyat  kasb  etadi. 

So’zning ana shunday turli funksional doirasini tadqiq etish ham adabiyotshunoslik, 

ham  tilshunoslik  fanlarining  obyekti  hisoblanadi.  “Badiiy  asar  tili      tilshunoslik  va 

adabiyotshunoslik  yo’nalishida  bir  xil  usulda  o’tgan  asrning  40  –  60  –yillardan 

boshlab tekshirildi  va bu borada ko’plab maqolalar e’lon qilindi”.

2

 

 

Adabiyotshunoslik    nuqtai    nazaridan  badiiy  nutqning  o’ziga  xos  xususiyatlari,  

uning  shakllari    va  tiplari,    epik  rivoya    usullari  hamda    vositalari,  muallif    va 

qahramonlar    nutqi  orqali    yozuvchi  uslubini    aniqlash    asosan,  XX  asrning    70  –

yillaridan    boshlandi.

3

    Badiiy  asar  tili  va    nutq    shakllari  bo’yicha  maxsus 

                                                             

2

 G’ulomov A. Badiiy  adabiyotning tili haqida.  “Adabiyot va san’at” j. 1941, №1. 

3

 Solijonov  Y.  XX asrning  80 – 90 – yillari  o’zbek nasrida badiiy nutq poetikasi. – T.,  2002. 

---

 

~ 5 ~ 

 

 

tadqiqotlar   olib    borgan   P. Qodirov,  S.  Mamajonov,    O’.  Nosirov,        H. 

Umurov,  G.  Imomova,  A.  Nurmatov  hamda  badiiy  nutq  tiplari,  tur  -  shakllari 

bo’yicha  ilmiy  izlanishlar  qilgan  yirik  olimlar  V.V.  Vinogradov,  G.O.  Vinokur, 

M.B.  Xrapchenko,  N.K.  Gey,  M.M.  Baxtin,A.  Fyodorov,  V.Kojinov,  V.V. 

Odinsovlar qatorida ustoz Yo’ldosh Solijonovning ham  mehnatlari  beqiyosdir. Biz 

ushbu  tadqiqotimizda  asosan  ustozimiz    Yo’ldoshxo’ja    Solijonovning    ilm 

sohasigaa  kirib  kelishi,  badiiy    asarda    muallif  nutqi,  yozuvchi    uslubi,  badiiy  nutq 

tiplari,  tasnifi,  qo’llanilishi  hamda  o’zbek  adabiyotshunosligining  hozirgi  dolzarb 

muammolariga bag’ishlangan izlanishlariga murojaat  qildik. 

     BITIRUV MALAKAVIY ISHINING MAQSAD VA VAZIFALARI: Bitiruv 

malakaviy  ishining  asosiy  maqsadi  Yo’ldoshxo’ja    Solijonov  asarlarining  badiiy      

xususiyatiga  e`tibor  qaratish,  ijodkor  asarlarining  leksik,  sintaktik  xususiyatlarini 

tahlil  qilishdir.  Ushbu  maqsadga  erishish  uchun  quyidagi  vazifalarni  amalga 

oshirdik: 

- Yo’ldoshxo’ja  Solijonov  ijodi bilan tanishish; 

-  Badiiy    asarda  muallif  nutqi  va  yozuvchi  ijodi  bo`yicha  olib  borilgan  ilmiy 

tadqiqot ishlarini o`rganish; 

-   Badiiy  nutq  tiplari,  tasnifi  va qo’llanilishini  adib asarlari misolida o`rganish; 

- Yigirmanchi yillar adabiyotining muammolaridan tortib, to  birinchi kitobi  

chiqqan  yosh  shoir  ijodiga  qadar,  adabiyotimizning  poydevoriga  g’isht  qo’ygan 

shoirlar, dramaturglar, nosirlar ijod uslubining  tahlil doirasi; 

-O’zbek adabiyotshunosligining dolzarb  muammolari haqida bildirgan fikrlari; 

- Publitsistik uslubga doir so’zlar  qo’llashiga doir o’ziga xosligi;