Узбекистан Республнкаси Қишлоқ ва сув хўжалиги вазирлиги Самарканд кишлак хужалик ииститути



Download 6,21 Mb.
Pdf ko'rish
bet13/257
Sana22.02.2022
Hajmi6,21 Mb.
#112261
1   ...   9   10   11   12   13   14   15   16   ...   257
Bog'liq
Qishloq xojaligi korxonalari ishlab chiqarishini tashkil etish

Ф ерм ер х у ж а л и г и и и н г м о л -м у л к и  ва уларнинг манбаларига -
фермерга қараш ли уй-жойлар, хўжалик иморатлари, экинзорлар ва 
кўчатзорлар, дов-дарахтлар, махсулдор чорва моллари, ишчи 
ҳайвонлар, паррандалар, техника воситалари, инвентар, асбоб-уску- 
налар, 
транспорт 
воситалари, 
пул 
ва 
моддий 
маблаглар, 
интелектуал мулк объектлари, ишлаб чиқарилган маҳсулотлар, 
олинган даром ад (фойда) ва бош ка мол-мулк ҳисобланиб, уларнинг 
ю зага 
келиш
манбаларига 
фермерларнинг 
пул 
ва 
моддий 
маблаглари, товар сотиш дан, иш бажариш дан, хизмат кўрсатиш дан 
ва бош ка турли манбалардан олинадиган даромадлар, кимматбахо 
когозларни сотиш дан олинадиган даромадлар, кредитлар, юридик 
ва ж исм оний ш ахсларнинг хайрия ва эхсонлари, турли хил 
бадаллар, қонуний хужатларда такикланмаган бош ка манбалар 
киритилади.
И ктисодий ислохотларнинг бугунги боскичида, энг мухим ва 
долзарб 
вазифа 
меҳнатга 
бўлган 
м уносабатларни 
тубдан 
ўзгартириш дир. Шу максадда конунда - «мехнатни таш кил килиш 
хўжалик аъзоларининг шахсий меҳнатига асосланиш и, бош ка шахс- 
42


лар эса мехнат ш артномаси асосида иш га жалб этилиши мумкин» - 
деб алохида уқтириб ўтилган. Фермер хўжалигида мехнат ш артно­
маси асосида ишлаётган шахсларнинг меҳнатига ҳақ тўлаш, энг кам 
ойлик 
иш 
ҳақидан 
оз 
бўлмаган 
микдорда, 
томонларнинг 
келиш увига биноан хам пул тарзида, хам натура шаклида тўланади. 
Ш унингдек ш артнома асосида иш ловчилар хўжалик бошлигининг 
розилигига асосан фермерлар мол-мулкига пул ёки бошка хил улуш 
қўшиб, 
мутаносиб 
равиш да 
уларнинг 
даромади 
(фойдаси) 
тақсимотида қатнаш иш га хаклидир. Ф ермерлар хам, шартнома 
асосида ишловчи шахслар хам, давлат ижтимоий сугуртасидан 
ўтказилиш и ва уларнинг ишлаган вақти сугурта бадалларини 
тўлаган тақдирда мехнат стажига қўш илиш и мумкин. Натижада 
уларга давлат нафақалари ва пенсиялари тўланиши қонуний асосда 
амалга оширилади.
Бозор иқтисодиёти шароитида барча шаклдаги корхоналар 
катори, фермер хўж алиги ҳам фойда кўриб ишлаши керак. Акс 
хрлда улар тугатилади ёки кайта таш кил этилади. Фермер 
хўжаликлари уставида инкирозга учраган фермер хўжаликларини 
қайта таш кил этиш ва тугатиш ш артлари қуйидагича ифодаланган: 
фермер хўж алигини юритувчи аъзоси ва меросхўри қолмаганда, 
ерни ижара ҳуқуқидан ихтиёрий равиш да воз кечганда, ижара муд­
дати тугаб, ердан фойдаланиш хукукини тиклаш имконияти 
бўлмаганда, ердан белгиланган максадда ва окилона фойдаланмас- 
лик, олинган ҳосилдорлик, меъёрий кадастр бахосидан доимий ра­
вишда (уч йил мобайнида) паст бўлиш и, ернинг экологик ҳолати 
ёмонлаш ганда, ер майдони конуний равиш да олиб қўйилганда, фер­
мер банкротга учраганда, ижара ҳақини ўз вақтида тўламаганда, ер 
майдонини ижарага олиб бир йил давомида ишлатмаганида, «Фер­
мерлар тўғрисида»ги қонун қўпол равиш да бузилганда, шартнома 
шартлари бузилганда ва бошқа холатларда хўжалик аъзолари ва 
суднинг 
карорига 
биноан 
тугатилади. 
Фермер 
хўжалиги 
тугатилганда унинг аъзолари ўз мол-мулкларига ва томорка ер 
майдонига бўлган ҳуқуқни сақлаб коладилар.
Ф ермер хўж алигини кайта таш кил этиш (қўшиб юбориш, 
ажратиб чикариш , ўзгартириш ) конун хужжатларида белгиланган 
тартибда амалга оширилади.


М амлакатимиз 
қишлоқ 
хўжалигида 
амалга 
оширилаётган 
иктисодий ислохотларнинг пировард натижаларидан бири - турли- 
туман мулк шаклларини вужудга келиши, хусусан илгари ёрдамчи 
хўжаликлар ҳисобланиб келинган дехкон хўжаликларини хўжалик 
юритишнинг истиқболли шакли сифатида тан олинишини таъкид- 
лашимиз лозим.
Хрзирги вақтда ҳукуматимиз томонидан деҳқон хўжаликларини 
ривожлантириш учун барча ташкилий-иктисодий ва ҳуқуқий шарт- 
шароитлар яратиб берилган.
Узбекистон Республикаси Вазирлар М ахкамасининг 1998 йил 
15 июлдаги 300-сонли карорига биноан шахсий ёрдамчи хўжаликлар 
дехкон хўжаликларига айлантирила бошланди.
Ҳозир У збекистонда 3,7 млн. дан ортиқ хусусий томорка 
хўжаликлари мавжуд бўлиб, уларга 554 минг гектарга яқин ер май­
дони бириктирилиб берилган. У шбу хусусий хўжаликларнинг 2 млн. 
дан ортиги дехкон хўжалиги сифатида қайта рўйхатдан ўтказилган 
ҳамда 22,9 мингтаси хуқуқий шахе мақомини олиб, фаолият 
кўрсатмоқда.
2003 йилда мамлакатимиз бўйича жами экин майдонининг 11,3 
фоизида, шу жумладан картошка экинлари майдонининг - 87,0, саб­
завот экинлари майдонининг - 71,0, полиз экинлари майдонининг -
42,0 фоизида дехкончилик килган хусусий томорка эгалари, жами 
дехкончилик маҳсулотларининг - 43,5 фоизини, шу жумладан дон­
нинг - 13,2, картошканинг - 93,5, узумнинг - 55,0, сабзавот экинла­
рининг - 91,5 ва полиз экинларининг 40-50 фоизини етиштириб бер- 
дилар.
Ш унингдек республикамизда чорвачилик махсулотлари етказиб 
беришда хам дехкон хўжаликлари алохида ўрин эгаллайдилар. М ам- 
лакатимизда мавжуд бўлган чорва молларининг 85-90 фоизи ахоли 
хусусий хўжаликларига тўгри келиб, уларда жами чорвачилик 
махсулотларининг - 90,0 фоизидан ортикроги, шу жумладан сутнинг
- 95,5 фоизи, гўштнинг - 93,4 фоизи ва тухумнинг - 57,0 фоизи 
етиштирилади.
Бозор ислоҳотлари илмий-тадқиқот института ходимларининг 
ҳисоб-китобларига асосан дехкон хўжаликларига ажратиладиган ер 
майдонларини 2005 йилда 700 минг гектарга, 2005-2010 йилларга 
бориб 900 минг гектарга ёки уларга бириктирилган ер майдонини


республикадаги умумий экин майдонларининг 21,0 фоизига етказиш 
мўлжалланмоқда. 2005 йилда дехкон хўжаликлари томонидан 
2739 минг тонна сабзавот, 514,8 минг тонна мева, 257,9 минг тонна 
узум, 4464,6 минг тонна сут, 1016 минг тонна гўшт махсулотлари 
етиштирилиши кутилмоқда. Бу республика ахрлиси эҳтиёжи учун 
талаб этиладиган озик-овкатларнинг 88,0 фоизини ташкил этади ва 
истиқболда хусусий ва дехкон хўжаликларини янада ривожланти­
риш дастурини ишлаб чикиш зарурлигидан дарак беради.
Таъкидлаш жоизки, Ўзбекистонда олиб борилаётган изчил 
иктисодий ислохотлар натижасида ва дехкон хўжаликларини ри­
вожлантириш масаласи Давлат томонидан қўллаб-қувватланиши 
сайин уларнинг фаоллиги ошиб, қишлоқ хўжалик махсулотлари иш­
лаб чикаришдаги хиссаси кескин ошмокда. Натижада эса уларнинг 
аграр иктисодда тутган ўрни янада мустаҳкамланиб бормоқда.

Download 6,21 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   9   10   11   12   13   14   15   16   ...   257




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish