Узбеки стон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги абдурауф абдуллаев, Қиёмиддин муфтайдинов

Ходимларнинг малакасини ошириб бориши уларнинг иш унумдор-
лигига тўғридан-тўғри таъсир этади. Демак, юқоридаги ҳолатни
қўллаб-қувватлаш зарур, яъни ўз усгвда ишловчи ходимни
рағбатлантириш фойдадан ҳоли эмас.
Ходимларнинг фойдадаги иштироки уларнинг сотиб олинган
акция қийматига узвий боғлиқ бўлади. Фойда ўз корхонаси
доирасида аниқланади, аммо ходимлар орасида фақат меҳнат
унимдорлиги ортиши ва маҳсулот сифати яхшиланиши эвазига
олинган қўшимча фойда тақсимланади.
Ҳозирда замонавий тадбиркорликда фойдада қатнашишнинг
бир неча тизимлари кенг тарқалган:
Скэнлона тизими 
— бу тизим моҳияти шундан иборатки ҳар бир
киши ҳисобига ишлаб чиқарилган маҳсулотнинг кўпайиши эвазига
олинган иш ҳақи фонда иқгисоди, ишчи ва корхона орасида
тақсимланади. Бу иқгисод корхона ва ишчи орасида 1:3 нисбатда.
Ходимларга ажратилган рағбатлантирувчи сумманинг 20% захира

---

фондига, қолган қисми эса ходимларга ишлаб чиқарилган маҳсулот
ҳажми ортишига қўшган ҳиссасига қараб тақсимланади.
Ракер тизими 
— 
1 
доллар иш ҳақига нисбатан соф норматив
ма\сулот ҳажми ўсишига қараб рағбатлантирилишидир.
Ипрошсар тизимида 
— белгиланган маҳсулот ҳажмини
бажаришда иқтисод қилган иш вақтига қараб рағбатлантириш
тушинилади.
Ҳар қандай рағбатлантириш тизими ўзининг ютуқ ва
камчиликларига эга. Аммо ҳар қандай ҳолатларда ҳам мукофот
миқцори маълум бир иқгисодий кўрсаткичларга асосланади.
Чунки ходимларни рағбатлантириш тизими уларни меҳнат
унумдорлиги ортишини, кадрлар қўнимсизлиги пасайишини, кор-
хонада келгусида юқори иқгисодий натижаларга эришишни