Uzbek grammar

 

---

156 
LESSON 9 – TO’QQIZINCHI DARS
. 
OB-HAVO
Content: (MUNDARIJA) 
1.
 
Ob-havo va fasllar. Types of weather 
2.
 
Adjectives with suffix
–li
3.
 
Yil fasllari. Seasons of the year 
4.
 
Cardinal Directions 
5.
 
Colors 
6.
 
Past Tense 
6.1.
 
The use of 
bo’lmoq
 with past tense 
6.2.
 
Negation with suffix 
–ma
 
 

---

157 
1.
 
OB-HAVO VA FASLLAR 
Kuz
Qish
Bahor
Yoz
Nima? 
(what)
 
Qachon? 
(when)
 
Qish 
Bahor 
Yoz 
Kuz 
Qish
da 
Bahor
da
Yoz
da 
Kuz
da
Yomg’ir
Shamol
Quyosh
Bulut
Qor 
2.
 
Adjectives with that are formed with suffix 
– li
.
In Uzbek in order to form a descriptive 
adjective one can add suffix “-
li
” to the noun. For example:
yomg’ir
(rain) – 
yomg’ir
li
 
(rainy). 
Often, verbs like 
yog’moq
and 
esmoq
are used with nouns to describe the weather 
patterns. For example: 

---

158 
yomg’ir 
– rain, 
yog’moq
– to fall
yomg’ir yog’yapti
– it’s raining
or
shamol 
– wind, 
esmoq
– to blow
shamol esadi
– it’s windy
For example: O’zbekistonda odatda qachon 
qor yog’adi
(snows)? – Dekabrda 
Qaysi oylarda 
yomg’ir
ko’p 
yog’adi
? – Martda va aprelda. 
The verb 
bo’lmoq
is used to describe weather patterns that are habitual, usual. For example: 
O’zbekistonda qish sovuq bo’ladi, yomg’ir bilan qor yog’adi
. – Winter season in Uzbekistan is 
cold, rainy and snowy. 
1- Mashq.
Construct descriptive adjectives by adding suffix –
li. 
1.
Bulut - ____________________________________ 
2.
Quyosh - __________________________________ 
3.
Shamol - __________________________________ 
4.
Qor - ____________________________________ 
 
2- Mashq.
Match words from right column with the words in left column. 
bulutli
qish 
yomg’irli 
bog’ 
quyoshli 
shabada
 
chiroyli
 
 
 
kun 
yoqimli
gullar 
qorli
kuz 
2.1.
 
In Uzbek, adjectives come before nouns. For example: 
sovuq kun
– cold day 

---

159 
Bugun ob-havo qanday? 
What is the weather like today? 
Ochiq
- sunny 
Bulutli
- cloudy 
Sovuq - cold 
Iliq
- warm 
Quruq
– dry, no rain 
Issiq 
- hot 
Salqin
- cool 
 
3- Mashq.
A) Discuss what is the weather like today? 
B) Ask your partner about the weather using suffix 
–mi
. For example: 
Bugun sovuqmi? – Ha, bugun sovuq
or 
Yo’q, bugun sovuq emas
. 
3.
 
YIL FASLLARI – Seasons of the year 
Har bir fasl o’ziga xos husnga (charm) ega. O’zbekistonda qishda havo sovuq bo’ladi, yomg’ir 
va qor yog’adi, sovuq shamol esadi. Harorat (temperature) selsiy shkalasida (skale) minus 12, 
minus 15 darajagacha tushadi. Fevral sovuq, martda ham hali salqin, harorat past bo’ladi va 
ba’zan qor yog’adi.
Bahorda kunlar isiydi, daraxtlar gullay boshlaydi. Harorat kunduzi 15-20 daraja issiq bo’ladi. 
May oyida harorat 25 darajagacha ko’tariladi (increase).
Yozda kun juda issiq bo’ladi. Harorat 39-43 darajagacha ko’tariladi. Yozda ko’p mevalar 
pishadi (to ripe), bolalar cho’miladi (to swim).
Kuzda kunduzi hali iliq bo’ladi, lekin (but) kechalari salqin bo’ladi. Noyabrda esa tez-tez 
yomg’ir yog’adi. Daraxtlarning barglari sarg’ayadi va to’kiladi.
Savollarga javob bering: 
1.
Qaysi faslda qor yog’adi?
2.
Qaysi oylar qish (bahor, yoz, kuz) oylari bo’ladi? 
3.
Qachon odatda ko’p yomg’ir yog’adi? 

---

160 
4.
Bahorda (yozda, kuzda, qishda) havo qanday bo’ladi? 
5.
Hozir qaysi fasl, havo qanday va harorat necha daraja? 
 
 
4.
 
Cardinal Directions: 
 
 
4 – Mashq. 
Translate the following cardinal directions. For example: Northwest - Shimoli G’arb
1.
Southeast – ________________________________ 
2.
Southwest - ________________________________ 
3.
Northwest - ________________________________ 
4.
Northeast - ________________________________