“Uzacademia” scientific-methodical journal

“UzACADEMIA” scientific-methodical journal
138 
www.academiascience.uz
қабул қилинган моделларнинг шакллантирилишини айтадиган бўлсак, асосий 
қўлланиладиган аппарат ўзгармаганлигини айтиб ўтишимиз керак. Шундай 
бўлса ҳам, ундан фойдаланиш усули аввалгидан бошқача, бунга сабаб алоқа 
тармоқларидаги етарлича ўзгаришлар, айрим каналларни қуришнинг янги 
усулларининг ва ҳар хил турдаги сервисларнинг тез ривожланиши билан 
тушинтирилади. Шунинг учун ҳам, тармоқлардаги трафикни моделлаштириш 
масалаларида ОХТ назариясидан фойдаланиш долзарб масала бўлиб 
қолаберади.
Ушбу 
мақолада алоқа каналларини омавий хизмат кўрсатиш 
масалаларининг моделлари ѐрдамида ўрганиш масаласи қаралган.
Ишнинг
илмий янгилиги
.ОХТ нинг икки каналли проритетли 
моделларига Дельфи тилида диалоглы дастурий восита тузилади. Унинг 
ѐрдамида конкрет масалалар ечилиб таҳлил қилинади.
Илмий-тадқиқот 
объекти
. 
Тадқиқот 
объекти 
сифатида 
алоқа 
каналларини моделлаштириш икки каналли проритетли омавий хизмат 
кўрсатиш тизими қаралади. 
Трафик (traffic) – бу ҳаракатни билдирувчи сўз. Телетрафик – бу 
хабарларнинг алоқа каналлари орқали ҳаракати, бир қатор физик 
қурилмалардан ўтиишини ҳисобга олгандаги каналнинг ѐки тармоқ 
каналларининг юкламаси, хабар оқимларининг бошқарилишини таъминловчи 
ҳаракат. 
Иқтиѐрий ҳаракат кўпчилик параметрлар билан характерланади. Чаманинг 
сонли ва сифат йиғиндисини тўғри танлаш учун ҳаракатни характерловчи 
модель – физик объектни (транспорт канал) юкловчи ҳақийқий жараѐннинг 
образини тузиши керак. Телетрафикга қўлланиладиган модель қәйидаги 
афзалликларни ҳисобга олиши лозим: 

Ихтиѐрий хабар белгиланган шаклдаги ѐзув тарзида берилади. 

Озгина вақт мобайнида берилган хабарлар сони кўп бўлиши мумкин. 

Хабарларнинг кетма – кетлиги навбат тузади. 

Хабарларни жўнатиш вариантлари бирнечта бўлиши мумкин. 
Телетрафикнинг сифатини баҳолашда икки йўлни кўрсатиш мумкин.
Биринчиси барча объект (канал, тармоқ) бир бутун математик моделнинг 
прообрази сифатида қаралади. Бу ҳолда ечимларда кўпчилик аҳамиятли кўп 
қўлланилувчи деталларнинг қаралмаслиги табиий. Иккинчи тарафдан, 
моделлаштиришнинг асосий талаби образ ва прообразнинг қабул қилинган 
аниқлик чегерасида адекват бўлиши ҳисобланади. Бу модельнинг, айниқса, уни 
қўлланишга имконият берадиган кирувчи маълутоларнинг қурамалашишига 
олиб келади.

---

“ILM-FAN VA TA’LIMDA INNOVATSION YONDASHUVLAR, MUAMMOLAR, TAKLIF VA YECHIMLAR” 
MAVZUSIDAGI 23-SONLI RESPUBLIKA ILMIY-ONLAYN KONFERENSIYASI