Uyqu, tush ko’rish, gipnoz Reja

Uyquning biologik ahamiyati. Uzoq, yillar davomida uyqu miya hujayralarini uzluksiz faoliyati natijasida holdan toyib, nobud bo`lishdan saqlaydi va ish qobiliyati tiklanishi uchun imkoniyat tug`diradi, degan fikr ustivor bo`lgan. Uyquning himoya ahamiyati hayvon yoki odam uyqudan mahrum qilinganidan yaqqol bilinadi. 3-4 kun uxlamagan odam o`zini yomon his qiladi, borgan sari darmoni quriydi, aqliy mehnat faoliyati keskin pasayadi, 5 kundan keyin aqliy mehnat krbiliyatini umuman yo`qotadi, gallyutsinatsiyalar (yuq narsaning ko`rinishi, eshitilishi, sezishi paydo bo`ladi. 7 kunda hushidan ketadi). It ikki-uch hafta uyqudan mahrum qilinsa o`lib qoladi. Uyquning asosiy ahamiyati miyani himoya qilishdan iborat, degan olimlar keltirilgan dalillarni o`z fikrlarining isboti deydilar. Bu fikrning isboti sifatida yana bir dalidni keltiraylik. Organizm qancha yosh bo`lsa, miyaning ish qobiliyati shuncha kam, uyquning davomliligi esa shuncha uzoq bo`ladi. Juda charchoq miyaga ega bo`lgan chaqaloq kuniga 17-19 soat, undan ham ko`p uxlaydi. 4 yoshli bola 14 soat uxlaydi. So`nggi yillarda uyqu himoya ahamiyatiga ega tormozlanishdir, degan fikr anchagina olimlarda shubhaga soldi. Buning sababi shundaki, uyqu vaqtida miya po`stlog`i neyronlarning ko`p qismi o`z faolligini saqlab qoladi. Bu olimlarning fikricha, miya kun buyi shunchalik ko`p axborot yig`adiki, kechga borib yangi ma`lumotlarni qayta ishlash qobiliyati yo`qoladi. Shu vaqtda neyronlar faolligining maxsus shakli sifatida uyqu rivojlanadi. Odam uxlaganda neyronlar faoliyati tashqi muhit signallarini miyaga o`tishini tuxtatib, kuni bilan qabul qilgan axborotlarini saralaydi. Bu axborotlarning bir qismi davomli xotiraga o`tkaziladi va kelajakda bajariladigan ishlarnint dasturi sifatida saqlanadi. Axborotlarni saqlash va xotiraga o`tkazish asosan uyquning tez davrida sodir bo`ladi. Kun davomida olingan axbrotlar avval xotiraga yig`ilgan ma`lumot va tassurotlar bilan taqqoslanadi va organizmning atrofdagi muhit to`g`risidagi mavjud bo`lgan tasavvurlari o`rtasida o`z o`rnini topadi. yangi axborotlar ipga munchoq tergandek, passiv, yig`ilamaydi, balki idrok etilib mavjud tasavvurlarni to`ldiradi, ba`zan ularni tubdan qayta ko`rib chiqilishini talab qiladi.
Axborotlar saralanib bo`lgandan keyin miyaning ularga bo`lgan sig`imi tiklanadi va uyquga ehtiyoj qolmaydi, odam uyg`onadi. Kecha-kunduz ritmlari uyqu va bedorlik holatlarining po`stloq osti mexanizmlarini bevosita ishga soluvchi omil bo`lib xizmat qiladi.