Uygur, qaqauz, quzey

Abdulvahab Bekbulat oğlu Suleymanov 
(1909, Tersk vila- 
yətinin Yaxsay kəndi-1995). Uşaqlıqdan yetim qalan Abdulvahab 
qohum-qardaşın köməyilə kəndlərindəki mədrəsədə, sonra da 
Dərbənddəki orta məktəbdə oxumuşdur. 1926-cı ildən bədii 
yaradıcılığa maraq göstərmiş, 1929-cu ildən „Yoldaş“ qəzetində 
işə girmiş, qısa zamanda şair və dramçı kimi şöhrətlənmişdir.
1930-cu ildə şairin “İnqilap tolqunları” (İnqilab dalğaları), 
“Qaranqıdan yarıqha” (Qaranlıqdan aydınlığa) şeir kitabları çap 
olunur. Zamanın tələbinə uyğun olaraq siyasi məzmunlu məqa- 
lələr və „Üstünlüknü igiti“, „Kolxozlar qurma Allah buyurğan“, 
„Ötgen günler“, „Tumalar“ kimi bədii əsərlər yazır. Onun “Çel- 
yuskinçilər”, “Abissiniya“ əsərləri də Sovet xalqlarının dostluq və 
qardaşlığının tərənnümünə, Sovetlərdə yaşayan insanların qəhrə- 
manlığına həsr edilmişdir. Qumuq ədəbiyyatında sujetli poema- 
ların yaranmasında gənc şair Abdulvahabın da rolu vardır. O,
1928-ci ildə „Vali və Mariya“, „Nörjanat“ poemalarını yazır.
A.Suleymanova böyük uğur qazandıran isə 1929-cu ildən 
1960-cı ilədək üzərində işlədiyi “Üst bolhan söz“ poeması

---

olmuşdur. Poemanın qəhrəmanları Aminat və Batır sosializm 
quruculuğu uğrundakı mübarizədə hər çətinliyə dözərək sonda 
rəqiblərinə qalib gəlirlər.
İkinci Dünya Savaşı iştirakçısı olan şair həmin illərdə 
„Dostlara“, „Umar Paşanın yırı“, „Paşitxanın yırı“ əsərlərini 
yazır. Savaşdan sonra yazdığı „Kahız“ poemasında dağıstanlı 
Mahammatla ukraynalı Qriqorinin dostluğundan söz açılır.
“Ötgen günlər”, “Turnalar”,“Yıllar” “Döyüş gecələri”, 
„Yırlar və mənzumələr“ və b. kitabları ana dilində, “Dağlarda 
günəş” kitabı isə rusca çap olunmuşdur.
Uzun müddət qumuq teatrının direktoru işləyən ədib “Ay- 
bikə”, “Kommunist”, „Tanq çolpan“ (Dan ulduzu), „Alyaqay 
və Telyaqay“, „Qızıl qutunun sirri“, “Davda toy”, “İnqilab 
igidləri“ və b. pyesləri yazmışdır. Sonuncu pyesə görə Dağıs- 
tan Respublikasının Həmzət Sadasa adına mükafatını almışdır.
N.Gəncəvi, Ə.Nəvai, A.S.Puşkin, M.Lermontov, T.Şevçenko, 
M.Qorki, S.Staliski, C.Cambul, Ş.Rustaveli, S.Rüstəm, K. Xe- 
tequrov və b. əsərlərini ana dilinə tərcümə edən şairin şeirlərindən 
“Partiyam”, “Sabahın xeyri”, “Analar sülh istəyir” adlı bəzi 
nümunələri İ.Soltan Azərbaycan oxucularına təqdim etmişdir