ЎҚув-услубий мажмуа фарғона 20

Ўзбекистонда суғуртанинг шаклланиш тариxи	6	2	2
2
3	Суғурта атамалари ва тушунчалари	6	2	2	2
4	Суғурта фаолиятини амалга оширишнинг ҳуқуқий асослари ва ташкилий-ҳуқуқий шакллари	8	2	2	4
5	Суғуртада тариф сиёсати	6	2	2	2
6	Суғурта фаолияти классификатори ва унга оид суғурта класслари	8	2	2	4
7	Ҳаёт суғуртаси	6	2	2	2
8	шаxсий суғурта		2	2	2
9	Мулк суғуртаси	6	2	2	2
10	Тадбиркорлик ва молиявий рискларни суғуртаси	6	2	2	2
11	Жавобгарликни суғурта қилиш	10	2	2	6
12	Қайта суғурталаш	6	2	2	2
13	Суғурта фаолиятиниг молиявий асослари	6	2	2	2
14	Суғурта ташкилотининг инвестиция фаолияти	6	2	2	2
15	Ўзбекистон суғурта бозори ва уни ривожланиши	6	2	2	2
16	Ўзбекистон суғурта бозорини давлат томонидан тартибга солиш.	8	2	2	4
17	Мажбурий суғурта турлари ва уларни ўзига xос xусусиятлари	8	2	2	4
18	Xорижий мамлакатларда суғурталаш	6	2	2	2
	Жами	124	36	36	52

“СУҒУРТА ИШИ ” ФАНИНИНГ МАЗМУНИ

1-МАВЗУ Суғуртанинг иқтисодий моҳияти, функциялари ва
асосий атама ва тушунчалар
Суғуртанинг келиб чиқиши. Суғурта иқтисодий категориясининг муҳим белгилари. Суғурта бозор инфратузилмасининг таркибий қисми. Суғурта фондлари ҳақида тушунча. Суғурта заҳираларини шаклланиш усуллари. Марказлашган суғурта фондлари. Ўз-ўзини суғурталаш фондлари. Ўз-ўзини суғурталаш фондларининг афзаллик ва камчилик томонлари. Суғурта фондларини суғурталаш йўли билан шакллантириш.
Суғуртанинг функциялари. Суғурта фанини ўрганишда ибора ва тушунчалар. Суғурта заҳираларини шаклланиши билан боғлиқ атамалар. Суғурталовчи ва суғурталанувчи. Суғурта шартномаси ва суғурта полиси. Суғурта объекти ва субъекти. Суғурта тарифи ва суғурта мукофоти. Суғурта муносабатларида қатнашувчи томонларнинг ҳуқуқ ва мажбуриятларини. Суғурта заҳираларидан фойдаланиш билан боғлиқ атама ва тушунчалар. Суғурта ҳодисаси. Суғурта суммаси ва суғурта қопламаси. Суғурта жавобгарлик ҳажми. Суғурта риски. Суғурта далолатномаси. Франшиза. Чет мамлакатларда суғурта иши. Халқаро суғурта ташкилотлари орқали киритилган атамалар: “Яшил карта”, “СИФ”, “КОФ” ва бошқа атамалар.

2-МАВЗУ Суғурта фаолиятини амалга оширишнинг ҳуқуқий

асослари ва ташкилий-ҳуқуқий шакллари

Суғурта ҳуқуқи ва унинг мазмуни. Суғурта қонунчилиги ва унинг таркибига кирувчи асосий қонунчилик ҳужжатлари. Умумий суғурта қонунчилиги. Махсус суғурта қонунчилиги. Суғурта қонунчилигида Фуқаролик Кодексининг тутган ўрни ва аҳамияти. Ўзбекистон Республикасининг «Суғурта фаолияти тўғрисида»ги Қонуни: унинг тузилиши ва мазмуни. Давлат суғурта назоратининг меъёрий-ҳуқуқий ҳужжатлари, уларнинг қабул қилиниш тартиби ва Адлия вазирлигида давлат рўйхатига олиниши. Суғурта ташкилотларининг устав капитали. Акциядорлик суғурта ташкилотлари ва уларни давлат рўйхатига олиш тартиби. Акциядорлик суғурта ташкилотларининг Низоми. Хусусий ва бошқа мулк шаклида ташкил этилган суғурта ташкилотлари ва рўйхатга олиниши ва бошқарув тузилмаси.

3-МАВЗУ Суғуртада тариф сиёсати

Рақобат шароитида суғурта хизматларига нарх-навони шаклланиш хусусиятлари. Суғурта ҳодисасини рўй бериш эҳтимоли ва кутилаётган суғурта қопламалари ҳажмини аниқлаш. Актуар ҳисоб-китоблар. Суғурта тарифи ва унга таъсир этувчи омиллар. Суғурта тариф ставкаси. Брутто ва нетто-ставкани. Суғурта суммаларининг зарарлилик кўрсаткичи. Риск устамаси. Суғурта тарифига юклама ва унинг мазмуни. Ҳудудлар ва объектларга қараб суғурта тарифларини табақалаштириш.
4-МАВЗУ Суғурта фаолияти классификатори
ва унга оид суғурта класслари
Суғурта фаолияти классификатори ҳақида тушунча. Суғурта фаолияти классификаторига умумий тавсиф. Умумий суғурта тармоғи ва унга оид асосий суғурта класслари. Ҳаётни суғурта қилиш тармоғи ва унга оид асосий суғурта класслари. Суғурта классларининг мазмуни ҳамда улар бўйича суғурталаш шартларига қўйиладиган талаблар.


5-МАВЗУ Ҳаёт суғуртаси
Ҳаёт суғуртаси ҳақида тушунча. Ҳаёт суғуртасининг жамғарилиш функцияси. Ҳаёт суғуртасининг асосий турлари: фуқароларни маълум бир ёшгача яшашини суғурта қилиш; ўлим ҳодисасидан суғурта қилиш; ўлим ва соғликни йўқотиш ҳодисасидан суғурта қилиш; ҳаётни аралаш суғуртаси; туғилиш ва никоҳ суғуртаси. Ҳаёт суғуртаси шартномаларини тузиш. Аннуитет ва рента. Ҳаёт суғуртасида тарифларни ҳисоблаш методикаси ва суғурта тарифларини табақалаштириш. Суғурта тарифларини ҳисоблашда актуар ҳисоб-китоблаh. Ҳаётийлик жадвали. Ўзбекистонда ҳаёт суғуртасини ривожлантириш муаммолари.


6-МАВЗУ Шахсий суғурта
Бахтсиз ҳодисалар ва уларнинг рўй бериши натижасида етказилган зарарни қоплашда суғурта. Фуқароларни бахтсиз ҳодисалардан суғурталаш шартлари. Суғуртага олинмайдиган ҳолатлар. Суғурта объекти ва субъекти. Фуқароларни бахтсиз ҳодисалардан суғурталаш бўйича шартнома тузиш. Бахтсиз ҳодисалардан эҳтиёти шарт суғурталашда суғурта тарифларини шаклланиши. Тариф ставкаси. Тиббий суғурталашнинг асосий шартлари: суғурта муддати ва ҳудуди; суғурта ҳодисалари; томонларнинг ҳуқуқ ва мажбуриятлари; умумий истиснолар; тиббий хизмат ҳақи тўлаш ва уни ташкил этиш. Мажбурий давлат суғуртаси ҳақида тушунча. Ҳарбий хизматчиларни мажбурий давлат суғуртаси–ижтимоий муҳофазанинг муҳим воситаси. Суғурта объекти ва субъектлари. Суғурта тарифи ва суғурта суммаси. Суғурта мукофотини ҳисоблаш ва суғурталовчига тўлаш муддати. Суғурта полисини расмийлаштириш. Умумий истиснолар. Суғурта суммаларини тўлаш билан боғлиқ ҳужжатларни расмийлаштириш.


7-МАВЗУ Мулкий суғурта
Мулкий суғуртанинг моҳияти. Суғурта объекти ва субъектлари. Корхона мол-мулкини суғурталашнинг асосий шартлари. Суғурта тарифини ҳисоблаш. Суғурта мукофотини тўлаш. Суғурта полисини расмийлаштириш. Суғурта шартномасини кучга кириши ва ижро этилиши. Шартли ва шартсиз франшиза. Суғурта мониторинги. Умумий истиснолар. Суброгация ва регресс. Суғурта даъволарини кўриб чиқиш ва тартибга солиш механизми. Автотранспорт воситаларини суғурталашнинг зарурлиги. Суғурта манфаати. Автотранспорт воситаларини суғуртаси бўйича суғурта шартномалари тузиш. Суғурта рисклари. Автотранспорт воситаларини суғуртаси бўйича тариф ставкаларини аниқланиши. Суғурта мукофотини ҳисоблаш ва тўлаш. Автотранспорт суғуртасида франшиза. Суғурта полисларини расимийлаштириш ва тақдим этиш. Автотранспорт суғуртасида йўл қўйиладиган умумий истиснолар. Ҳаво транспортини суғуртаси. Юкларни суғуртаси. Қишлоқ хўжалиги суғуртаси.

8-МАВЗУ Қурилиш-монтаж, тадбиркорлик ва молиявий рискларни суғуртаси

Қурилиш-монтаж, тадбиркорлик ва молиявий рисклар. Суғурта объекти ва субъектлари. Суғурта объектларини баҳолаш, суғурта суммасини аниқлаш. Суғурталашнинг асосий шартлари: суғурта муддати ва ҳудуди; суғурта рисклари;томонларнинг ҳуқуқ ва мажбуриятлари; умумий истиснолар; регресс ва суброгация. Суғурта тарифи ва суғурта мукофотини ҳисоблаш. Суғурта мукофотини тўлаш ва суғурта полисини расмийлаштириш. Суғурта шартномаси тузилиши ва уни ижроси жараёнида мониторинг. Суғурта ҳодисаси содир бўлганда суғурталовчи томонидан суғурта даъволарини кўриб чиқилиши.
9-МАВЗУ Жавобгарликни суғурта қилиш
Фуқаролик жавобгарлиги ҳақида тушунча. Суғурта объектлари ва субъектлари. Ўзбекистон Республикасида транспорт воситалари эгаларининг учинчи шахслар олдидаги фуқаролик жавобгарлигини мажбурий суғурта қилиш. Хорижий автотранспорт воситалари эгаларининг учинчи шахслар олдидаги фуқаролик жавобгарлигини суғурта қилиш. Касбий жавобгарлик суғуртаси. Суғурта тарифи ва суғурта суммаси. Суғурта мукофотини тўлаш ва суғурта полисини расмийлаштириш. Суғурталашнинг асосий шартлари: суғурта рисклари; томонларнинг ҳуқуқ ва мажбуриятлари; умумий истиснолар; суғурта муддати; регресс ва суброгация. Суғурта шартномасини бекор этиш ва тугатиш. Суғурта ҳодисаси рўй берганда тақдим этиладиган ҳужжатлар. Етказилган зарарларни аниқлаш, тўланадиган суғурта суммаларини ҳисоблаш ва уларни суғурта далолатномасида акс эттирилиши.
10-МАВЗУ Ташқи иқтисодий фаолиятда суғурта ва инвестицияларни
сиёсий рисклардан суғуртаси
Халқаро иқтисодий фаолиятида рисклар ва уларни бошқаришда суғурта. Халқаро йўналишдаги транспорт воситалари юкларини суғурталаш. Халқаро савдо юкларини суғурталашда ИНКОТЕРМС талаблари. Транспорт воситалари эгаларининг юк эгалари олдидаги фуқаролик жавобгарлигини суғуртаси. Экспорт шартномаларини комплекс суғуртаси. Туристларни суғурталаш. Экспорт кредитлари суғуртаси. Сиёсий рисклар тушунчаси. Инвестицияларни сиёсий рисклардан суғурталаш бўйича халқаро институтлар, йирик суғурта компаниялари: МИГА (Бутунжаҳон банки гуруҳи, АҚШ), ЭКСИМБАНК (АҚШ), Гермес (Германия), Кофасе (Франция), САЧЕ (Италия) ва бошқалар. Инвестицияларни сиёсий рисклардан суғурталаш шартлари: суғурта объекти, суғурта тарифи, суғурта мукофоти, суғурта жавобгарлиги, суғурта муддати. Суғурта даъволарини кўриб чиқилиши.
11-МАВЗУ Қайта суғурта қилиш асослари
Қайта суғурталашнинг моҳияти. Қайта суғурталаш шартномасининг тузилиши. Томонларнинг ҳуқуқ ва мажбуриятлари. Қайта суғурталаш соҳасида қўлланиладиган асосий ибора ва атамалар. Қайта суғурталаш шакллари: квотали қайта суғурталаш, нисбий ва нонисбий қайта суғурталаш. Факулғтатив ва облигаторли қайта суғурталаш. Чет мамлакатларда қайта суғурталашнинг ташкил этилиши.
12-МАВЗУ Суғурта компаниясининг молиявий асослари
Суғурталовчи молияси; суғурта ташкилоти айланма маблағларининг ўзига хос хусусиятлари; суғурталовчи молиявий барқарорлигининг асоси; устав капитали ва уни шакллантириш тамойиллари; суғурталовчи ўз капитали тушунчаси; қарз капиталлар ва унинг таркиби; суғурта ташкилотлари ресурслари шаклланишининг ўзига хос хусусиятлари; суғурта ташкилоти молиявий натижаси шаклланишининг ўзига хос жиҳатлари. Суғурта заҳираларини инвестиция объектларига жойлаштириш. Суғурта заҳираларини айрим объектларга инвестиция қилишга йўл қўйилмаслиги. Суғурталовчининг инвестиция портфели. Суғурта заҳираларини жойлаштириш қоидалари. Суғурта ташкилотларининг инвестиция фаолиятини давлат томонидан тартибга солиш.
13-МАВЗУ Суғурта ташкилотининг инвестиция фаолияти
Суғурта заҳиралари ва бошқа вақтинча бўш турган маблағларни инвестиция қилишнинг зарурлиги. Инвестицияларнинг объектлари ва турлари. Суғурта заҳираларини инвестиция объектларига жойлаштиришнинг асосий тамойиллари. Суғурта заҳираларини айрим объектларга инвестиция қилишга йўл қўйилмаслиги. Суғурталовчининг инвестиция портфели ва унинг оқилона мувозонатлашувини таъминлаш. Суғурта заҳираларини жойлаштириш қоидалари. Суғурта ташкилотларининг инвестиция фаолиятини давлат томонидан тартибга солиш.

14-МАВЗУ Ўзбекистон суғурта бозори ва давлат томонидан

тартибга солиш

Суғурта бозори тушунчаси ва унинг иштирокчилари. Суғурта бозорининг профессионал ва профессионал бўлмаган иштирокчилари. Ўзбекистон суғурта бозори ривожланишини акс эттирувчи асосий кўрсаткичлар. Суғурта бозорининг турлари. Минтақавий суғурта бозори ва уни ташкил этилиши. Халқаро суғурта бозори ва унинг намоён бўлиш хусусиятлари. Суғурта бозори инфратузилмасининг суғурта бозори ривожланишидаги аҳамияти. Суғурталовчилар уюшмаси ва унинг вазифалари. Актуарийлар маркази ва консалтинг фирмалари. Суғурта бозорида монополистик фаолиятни олдини олиш, чеклаш ва барҳам бериш. Суғурта фаолиятини давлат томонидан тартибга солиш зарурлиги. Суғурта фаолиятини давлат томонидан тартибга солиш шакллари. Суғурта фаолиятини тартибга солиш ваколатига эга бўлган давлат органлари. Давлат суғурта назорати органи: унинг функция ва вазифалари. Суғурта фаолиятини тартибга солишга қаратилган асосий меъёрий ҳужжатлар. Суғурта фаолиятини лицензиялашда зарур бўладиган ҳужжатлар ва уларни экспертизадан ўтказиш тартиби. Лицензияни чақириб олиш ва вақтинчалик тўхтатиш шартлари.