ЎҚув қЎлланма ўзбекистон Республикаси Президенти ҳузуридаги Давлат бошқаруви

биринчидан, эгалланадиган давлат мансаби;
u
иккинчидан, аниқ малака даражасининг мавжудлиги;
u
учинчидан, давлат хизматчиларининг белгиланган штат бирлигига кириши;
u
тўртинчидан, мансаб мажбуриятлари билан белгиланадиган давлат хизматчисининг махсус ўрни, 
яъни раҳбар, мансабдор шахс, ҳокимият вакили ва бошқалар.
1
Давлат хизматчиларининг ҳуқуқий мақоми – бу давлат-хизмат муносабатларининг мазмуни (моҳияти)
дир. Хизматчиларнинг ҳуқуқий мақоми уларнинг ҳуқуқларини, мажбуриятларини, жавобгарлигини ўрнатиш 
орқали белгиланади. Давлат-хизмат муносабатларининг ўзгариши билан давлат хизматчиларининг ҳуқуқий 
мақоми ҳам ўзгаради, масалан, ишдан бўшатиш, фуқароликни йўқотиш, пенсияга чиқиш ва ҳ.к.лар.
Давлат хизматчиларининг мақоми – бу дифференцияланган комплекс тизим бўлиб, вертикал ва 
горизонтал тузилишга эга. 
Ҳар бир давлат хизматчиси норматив-ҳуқуқий актлар билан белгиланган ҳамда давлат хизмати ҳуқуқий 
институтининг марказий элементи ҳисобланган ҳуқуқий мақомга эгадир. 
Давлат хизматчиларининг ҳуқуқий мақоми қонунчилик билан ўрнатилган ва давлат томонидан 
кафолатланган ҳуқуқ, эркинлик, мажбурият, чекловлар, жавобгарликларнинг йиғиндисидир. 
Давлат хизматчилари ҳуқуқий мақомининг мазмуни – давлат хизматчиларининг тоифасига, давлат 
хизмати олиб бориладиган шароитларга боғлиқ бўлиши мумкин.
Давлат хизматчиси мақомига эга бўлиш масаласи жуда муҳимдир. Давлат хизматчиси мақомига эга 
бўлган фуқаро ва давлат органи ўртасида давлат-хизмат муносабатлари вужудга келади.
Давлат хизматчиси ўз мақомини давлат-хизмат муносабатларининг тугаши билан йўқотади. 
Давлат хизматчилари ҳуқуқий мақомининг асосий элементларидан бири – 
бу давлат хизматчисининг 
ҳуқуқлари бўлиб, давлат хизматининг ошкоралигини, самарали фаолият кўрсатишини асослаб беради. 
Давлат хизматчиси давлат фуқароси сифатида ўрнатилган барча ҳуқуқларга эгадир. Лекин давлат-
хизмат фаолияти нуқтаи назаридан, давлат хизматчиси ҳуқуқий мақомининг асосий элементини хизмат 
ҳуқуқлари ташкил этади. Хизмат ҳуқуқларининг амалга оширилиши билан давлат хизматининг фаолият 
кўрсатиши таъминланади. Хизмат ҳуқуқлари мансаб мажбуриятларини бажариш билан бевосита 
боғлиқдир.
Давлат хизматчиларининг ҳуқуқларини шартли равишда уч гуруҳга бўлиш мумкин: