Ўқув фанининг долзарблиги ва олий касбий таълимдаги ўрни

sabablari bor. Ulardan asosiylari ikkita: 
1.
Naqd pulsiz hisob kitoblar tizimi yuqori darajada 
rivojlangan. Naqd pul muomalasi bilan asosan aholi 
shug’ullanadi. Plastik kartochkalarga asoslangan to’lov 
amaliyotining rivojlanganligi naqd pullarga bo’lgan talabni 
qisqartirish imkonini bergan.
2.
Xufyona iqtisodiyotni kichik salmoqqa ega ekanligi.
Plastik kartochkalar 
mo’ljallanishiga
 
ko’ra
ikkiga 
bo’linadi:
 
• 
Shaxsiy kartochkalar – bu kartochkalar banklar tomonidan 
jismoniy shaxsga beriladi.
• 
Koorporativ kartochkalar - bu yuridik shaxslarga beriladi. 
Bu kartochkadan korxonaning xodimlari foydalanishi 
mumkin.

---

Plastik kartochkalar ishlash rejimiga ko’ra 2 
ga bo’linadi: 
• 
Of – line
• 
On – line
Plastik kartochkalarning to’lovni amalga 
oshirish xususiyatiga ko’ra: 
• 
Debetli kartalar-bu kаrtalar faqat plastik karta 
hisob raqamidagi pul mablag’lari doirasida 
to’lovlarni amalga oshirish imkonini beradi.
• 
Kreditli kartalar-plastik hisob raqamdagi pul 
tugaganini keyin ham tijorat bankining krediti 
hisobiga to’lovni amalga oshirish imkonini 
beradi.

---

3.
 
Naqdsiz pul aylanmasi va uni tashkil qilish 
printsiplari. Naqd pulsiz hisob-kitoblar tizimi va uning 
elementlari. 
Naqd pulsiz pul aylanishi – banklarda pul mablag’larini 
to’lovchilar va oluvchilarning hisobvaraqlari bo’yicha yozuvlar yordamida 
yoki o’zaro talablarni hisobga olish yo’li bilan amalga oshiriladigan pul 
aylanishidir. 
Naqdsiz pul aylanmasi quyidagi printsiplar asosida tashkil etiladi: 
1.Naqdsiz pul aylanmasining me’yoriy huquqiy asoslarining 
mavjudligi. O’zbekistonda naqdsiz pul aylanmasining qonunchilik 
asoslari bo’lib quyidagilar hisoblanadi: 
• 
-O’zbekiston Respublikasining Fuqarolik kodeksi
• 
-O’zbekiston Respublikasining Markaziy banki to’g’risidagi qonuni
• 
-O’zbekiston Respublikasining banklar va bank faoliyati to’g’risidagi 
qonuni
2. Naqd pulsiz hisob kitoblarni asosan banklarda ochilgan hisob 
raqamlar orqali o’tkazilishi. 
Mijozlar hisob raqam ochishda banklarni erkin tanlash huquqiga 
ega. Barcha naqdsiz to’lovlar to’lovchining joriy hisob raqamidagi pul 
mablag’lari hisobidan amalga oshiriladi. 

---

Amaliyotda bir tijorat bankining mijozi ikkinchi bir 
tijorat bankining mijozi foydasiga naqd pulsiz to’lovni 
amalga oshiradi. Bir bankdan 2-bankka o’tayotgan 
to’lovlar banklarning Nostro vakillik raqamlari orqali 
o’tadi. Banklarning 2 turdagi nostro vakillik hisob 
raqamlari mavjud: 
•