Ўқув фанининг долзарблиги ва олий касбий таълимдаги ўрни

“uzun” mablag‘lar
hisoblanadi. 
Xalqaro bank amaliyotida depozit bo‘lmagan resurslar tarkibida asosiy yirik manbalardan biri qimmatli qog‘ozlar 
hisoblanadi. Banklar moliyaviy resurslarni shakllantirish maqsadida aksiya, obligatsiya, depozit va jamg‘arma 
sertifikatlarini muomalaga chiqaradi. SHuningdek, tijorat banklari uzoq muddatli resurslarni shakllantirishda ipoteka va 

---

subordinar qimmatli qog‘ozlarni muomalaga chiqarish orqali resurslarni shakllantirish bilan bog‘liq operatsiyalarni ikkita 
guruhga ajratish maqsadga muvofiq hisoblanadi. 
Birinchi guruhga, tijorat banklari ustav va qo‘shimacha kapitalni shakllantirish maqsadida aksiya subordinar 
qimmatli qog‘ozlarni muomalaga chiqarish bo‘yicha opreatsiyalari, ikkinchi guruhga esa qisqa va uzoq muddatli 
resurslarga bo‘lgan ehtiyojni qoplash uchun obligatsiya va ipoteka qimmatli qog‘ozlari, depozit va jamg‘arma 
sertifikatlari bilan bog‘liq operatsiyalari kiradi. 
AKsiya va sertifikatlarning bozor bahosi ortib borishi ularning oldi-sotdisiga ijobiy tasir ko‘rsatadi. Ko‘pchilik 
hollarda tijorat banklari o‘z aksiyalari va sertifikatlarining ikkilamchi qimmatli qog‘ozlar bozoridagi bahosini oshirish 
maqsadida investitsion kompaniyalar orqali investor sifatida ham maydonga chiqish mumkin.Tijorat banklari aksiyalari 
va sertifikatlarining bozor bahosi moliya borzoridagi mavjud talab va taklif asosida o‘rnatiladi. Aksiya va sertifikatlarning 
nominal va bozor bahosi o‘rtasidagi farq ijobiy yoki salbiy bo‘lishi mumkin. Agar ushbu farq ijobiy bo‘lsa, tijorat banklari 
moliyaviy jihatidan barqaror va raqobatbardosh ekanligidan dalolat beradi. Mazkur holat banklarning qimmatli qog‘ozlar 
orqali resurslarni oshirishga ijobiy tasir ko‘rsatadi. Tidorat banklari aksiya va sertifikatlarning bahosiga tasir qiladigan 
asosiy omillardan biri ularga to‘lanadigan dividend va foiz to‘lovlari hisoblanadi. Aksiya va sertifikatlarga to‘lanadigan 
to‘lovlar miqdorining yuqoriligi va barqarorligi banklarning qimmatli qog‘ozlar bozoridagi emitent nufuzini oshirishga 
bevosita tasir ko‘rsatadi. CHunki bozor iqtisodiyoti sharoitida har qanday faoliyatining asosida iqtisodiy foyda olish 
yotadi.SHuni alohida takidlash mumkinki, tijorat banklari qimmatli qog‘ozlar bozoridagi emitent, investor yoki vositachi 
sifatidagi ishtirokiga iqtisodiyotdagi inflyasiya darajasini inobatga olish mumkin. TIjorat banklari mablag‘lari ikkinchi 
yirik manbasini ularning kapitali tashkil etadi. Bank kapitali tarkibida ustav kapitalining tashkil topishi va barqarorligi 
jihatidvan muhim moliyaviy manba bo‘lib hisoblanadi.