Усмонхон алимов

«
Агар улар 
(эр­хотин)
нинг оралари бузилиб ке-
тишидан қўрқсангиз, эр оиласидан бир ҳакам, хо-
тин оиласидан бир ҳакам юборингиз. Агар 
(эр­хо тин)
 
ислоҳни хоҳласалар, Аллоҳ ўрталарини муво фиқ-
лаштиргай. Албатта, Аллоҳ билимдон ва хабардор 
зотдир» 
(Нисо, 35).
Али ибн Абу Толибдан (розияллоҳу анҳу) ривоят қили­
нади: “Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам):
 
“Одам
­
ларнинг аразлашганларини яраштириб қўйиш бир нафл 
намоз ўқишдан ва нафл рўза тутишдан кўра савобли­
роқдир”, деганлар” 
(Имом Табароний ривояти).
Кўпинча оилада ота­она ва фарзандлар, оиланинг 
бош қа аъзолари орасида ҳам турли келишмовчилик, бир­
бирини тушунмаслик каби ҳолатлар учраб туради. Арзи
­
маган сабаб­баҳоналар билан тинч хонадонлар уруш­
жан жаллар, жанг ва можаролар масканига айланади. 
Бир­бирига яқин, қадрдон, қариндош одамлар ўртасида 
меҳр­оқибат кўтарилади. Муносабатлар бузилиб, ахлоқ­
одоб қоидалари поймол қилинади, жамият осойиштали
­
гига путур етади.
www.muslim.uz

---

 
Усмонхон Алимов

429
Халқимиз: “Оила қуриш игна билан қаср барпо қи лишга 
тенг”, дейди. Дарҳақиқат, оиланинг, турмушнинг, рўз­
ғорнинг минг бир машаққати, синови бор. Кўпинча оила­
вий муносабатлар ҳақида сўз борар экан, уни бузилишга 
олиб борувчи омил ва сабабларни ҳар ким ўзича ҳар хил 
шарҳлайди. Кимдир оиладан тинчлик ва хотиржамлик
­
нинг кетишида бутун айбни эрнинг ла пашанглигига, хо
­
тинига сўзини ўтказолмаётганига тўн кайди. Кимдир хо
­
тиннинг ўткирлиги, маккорлиги, итоатсизлигини ҳамма 
ихтилоф ва келишмовчиликлар сабабчиси деб ҳисоблай­
ди. Бошқалар оилавий келишмовчиликлар кўпроқ золим 
қайноналарнинг ёвузлиги ёки гапуқмас келинларнинг 
қайсарлиги боис содир бўлади, деб ҳисоблашади. Айрим
­
лар асосий жанжал моддий етишмовчиликлардан, қўл 
калталигидан келиб чиқади, деб ўйлайди. Кимлардир 
бола тарбиясига эътиборсизлик қилгани туфайли у улғай­
ганида энди бунинг азобини тортаётганидан зорланади. 
Аслида, бунга ким ёки нима айбдор?
Шайх Муҳаммад Абу Заҳра оилани уч қисмга бўлади: 
биринчи қисм – эр­хотин, иккинчи қисм – фарзандлар, 
учинчиси эса – яқин қариндошлар (яъни, ота­она, ака­ука, 
опа­сингил ва бошқалар)дир. Ана шу уч қисм аҳил­тотув 
бўлгандагина оила тинч­осойишта ва файзли бўлади, акс 
ҳолда уруш­жанжалдан боши чиқмайди. Атоқли мута
­
факкир олима Олиматул Банот: “Оилавий масалаларда 
эр билан хотин ўртасида тотувлик ва маслаҳатлашиб иш 
тутиш бўлмаса, бундай оила азоб ва машаққат масканига 
айланади”, дейди.
Энг алам қиладиган жойи, ҳозир оилавий уруш­жан
­
жаллар, қўйди­чиқдиларга сабаб бўлаётган нарсалар 
жуда арзимасдир. Бирида овқатнинг шўрлигидан, бош­
қасида келиннинг қайнонага салом бермаганидан, яна 
бирида ҳайит йўқловида тоғоранинг битта кам қилин­
ганидан, бошқасида куёвнинг ишдан кеч келишидан 
бош ланган беҳуда гаплар бора­бора оиланинг бузили
­
шига сабаб бўлади. Одамлар оила тақдирига, икки ёш
­
www.muslim.uz

---

430
Оилада фарзанд тарбияси
нинг бахтига шунчалар бепарво ва енгил қарайдиган 
бўлиб кетишганми?
Кейинги пайтда янги турмуш қурганлар ўртасида 
бўлар­бўлмас, майда нарсалар сабабидан хотинини та лоқ 
қилиш ёки келинларнинг эрларидан талоғини сўраши 
каби кўнгилсиз ҳолатлар кўпайиб боряпти. Наҳотки, та­
лоқ ниҳоятда жиддий нарса эканини, бу сўздан Аллоҳ­
нинг Арши ларзага келишини тушунишмаса? Савбондан 
(розияллоҳу анҳу) ривоят қилинади: Расулуллоҳ (сол лал­
лоҳу алайҳи ва саллам): “Қайси бир аёл эридан сабаб
­
сиз талоқ сўраса, жаннат ҳиди унга ҳаромдир”, деганлар 
(Имом Аҳмад ривояти).
Кўпинча икки ёш бахтига уларнинг ота­оналари ҳам 
зомин бўлиб қолишади. Келин­куёв турмушига ҳар бир 
майда­чуйда хусусида аралашавериш, келиннинг қи­
лиқларидан, ишларидан хато топавериш ёки куёвнинг 
қандай рўзғор тутишида ақл ўргатиш, умуман, ёшлар­
ни бўлар­бўлмасга тергайвериш ҳам улар ўртасига со­
вуқчилик тушишига сабаб бўлади.
Инсоннинг энг яхши фазилатларидан бири унинг ке
­
чира олиш хислатидир. Кечириш динимизда мақтал­
ган сифатлардан ҳисобланади. Бир қарашда оний ютқа­
зишдай кўринган кечира олиш катта можароларнинг 
олдини олади, келгусидаги ғалабани таъминлайди. “Эр­
хотиннинг уриши – дока рўмолнинг қуриши” деганла
­
ридай, икки ошуфта қалбнинг арази узоққа бормаслиги 
кундай равшан нарса. Сал ихтилоф чиқдими, бир томон 
дарров муроса­келишув йўлини танлаб, зиддиятни даф 
қилиш чорасини кўриши керак. Шундай ҳолатларда бир 
томоннинг андишага риоя қилиши, ақл­идрок билан 
иш тутиши шайтоннинг бўйнини синдириб, жиндай му
­
росага юриши катта можароларнинг олдини олибгина 
қолмай, оилада чинакам саодат гулшанини барқ урди
­
риб, яшнатиб юборади.
Ривоят қилишларича, бир киши хотинининг муро
­
сасизлигидан, итоатсизлигидан тўйиб кетиб, ҳазрат 
www.muslim.uz

---