Усмонхон алимов

 ىلإ مكءامسأ بحأ نإ :لاق ملسو هيلع للها ىلص للها لوسر نأ رمع نبا نع
نمحرلا دبع و للهادبع للها
Ибн Умардан (розияллоҳу анҳу) ривоят қили нишича, 
Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам): «Дарҳақиқат, 
Аллоҳ таолога энг ёқадиган исмларингиз “Абдуллоҳ” ва 
“Абдурроҳман”», дедилар.
Ҳадисда исм қандай бўлиши кераклиги очиқ баён 
қилинган. Киши ўзининг Аллоҳ таолога суюкли эканини 
www.muslim.uz

---

 
Усмонхон Алимов

43
билдирмоқчи бўлса, «Абду…» билан бошланадиган исм
­
ларни қўйсин, чунки бундай исмлар инсон Аллоҳ таоло
­
нинг қули эканини ҳамиша билдириб туради.
Бошқа бир ҳадисда бундай келган:
 اومست ملسو هيلع للها ىلص للها لوسر لاق لاق يمشجلا بهو يبأ نع
 اهقدصأو نمحرلا دبع و للها دبع للها ىلإ ءامسلا بحأو ,ءايبنلا ءامسأب
ةرم و برح اهحبقأو مامهو ثراح
Абу Ваҳб айтади: «Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи 
ва саллам) айтдилар: «Пайғамбарларнинг исмларини 
олинг лар, Аллоҳ таолога энг ёқадиган исмлар “Абдуллоҳ” 
ва “Абдурроҳман”дир, энг садоқатлиси “Ҳорис” ва “Ҳам­
мам”дир, энг ёмони “Ҳарб” (уруш) ва “Мурра” (аччиқ)
дир».
Ўғил болаларга пайғамбарларнинг (алайҳимус салом) 
муборак исмларини қўйиш ҳам мақсадга муво фиқ сана­
лади. Пайғамбаримизнинг (соллаллоҳу алайҳи ва сал лам) 
исмларидан «Муҳаммад», «Аҳмад» каби лар ни қўйиш фа­
зилатлидир, аммо у кишининг кунялари билан «Абул­
қосим» деб исм қўйиш жоиз эмас. 
Пайғамбаримиз Муҳаммад (алайҳиссалом) ёмон ва 
хунук исмларни ўзгартиришга буюрганлар. Масалан, 
ҳаз рат Умарнинг (розияллоҳу анҳу) қизлари Осия (гу­
ноҳ кор) исмини Жамила (чиройли, гўзал) деб ўзгар тир­
ганлар. Ҳадисларда яна у зотнинг «Ҳарб» (уруш), «Мурра» 
(аччиқ) каби хунук исмларни яхшисига ал маш тиришни 
буюрганлари нақл қилинган.
Шу ўринда Умар ибн Ҳаттоб (розияллоҳу анҳу) давр­
ларида бўлиб ўтган ажойиб воқеани эсга олиб ўтиш 
фойдадан холи эмас.
Умар ибн Ҳаттоб ҳузурларига бир киши келиб, ўғлини оқ 
қилганини айтди. Умар (розияллоҳу анҳу) ўғлини чақир­
тириб, отаси оқ қилганини билдиргач, отасининг ҳақла­
ри га риоя қилмагани учун унга танбеҳ бердилар. Шунда 
www.muslim.uz

---

44
Оилада фарзанд тарбияси
у йигит: «Эй мўминлар амири, отанинг устида боланинг 
ҳақлари йўқми?» деди. «Бор», деб жавоб қилдилар ҳазрат 
Умар (розияллоҳу анҳу). «Улар қайси лар?» деди йигит. 
«Ота боласига яхши она топиши, чиройли исм қўйиши 
ва Қуръонни ўргатишидир», деди ҳазрат Умар. «Бўлмаса, 
отам ҳеч нарса қилгани йўқ экан­да. Онам бир мажусий 
қў лида қора ишчи бўлиб ишлаяпти. Исмим Хунфусо (гўнг 
ти тадиган қўнғиз маъносини англатади). Қуръоннинг эса 
бирон ҳарфини билмайман, отам ўргатмади», деди йигит.
Шунда Умар (розияллоҳу анҳу) йигитнинг отаси
­
га: «Олдимга келиб ўғлингни оқ қилмоқчи бўлдинг, 
ва ҳоланки, у сени оқ қилиши керак экан­ку! У гуноҳ 
қилишидан олдин сен гуноҳ қилибсан», дедилар.
Фарзандга яхши исм қўйганидан кейин уни чала­ярим 
қилмай, тўлиқ ва гўзал талаффуз қилиш лозим. Афсус, 
баъзи оилаларда исмни қисқартириб чақириш одат ту
­
сига кирган. Масалан, «Абдуллоҳ»ни (Аллоҳнинг банда
­
си) «Абди», «Абдул» дейишади, бу иш исм эгасига ҳам, 
Парвардигорга ҳам катта ҳурматсизликдир.